Vitez i junak, ili ubica dece? (18): Crkva pokajnica za Kuče
Petnaestak godina pošto je 1886. otkrio spomenik ocu, vojvodi Mirku, u centru novopodgoričke varoši i taj deo grada pod Goricom krstio njegovim imenom, u knjazu Nikoli je izgleda proradila savest.
Godine i starost doneli su kajanje i stid zbog preteškog bremena prolivene bratske krvi, nedužnih i nejakih, koje su mu u nasleđe ostavili njegovi preci na crnogorskom tronu, posebno stric, knjaz Danilo, a naročito njegov otac.
Pristalice se broje na prste
Šta Crna Gora, ljudi ovoga vremena, misle o knjazu Danilu i vojvodi Mirku Petroviću, najbolje se videlo pre tridesetak godina kad su njihovi zemni ostaci položeni, ponovo sahranjeni u renovirane grobnice u Cetinjskom manastiru. Tom činu, sem nekoliko sveštenika i službenih lica iz cetinjske opštine nisu prisustvovali čak ni Cetinjani, koji, kao možda niko u Crnoj Gori, poštuju takve događaje. Nije tome bio razlog odnos, nekakva zabrana ondašnje crnogorske vlasti, već je to ipak bio trenutak suočenja sa istinom - vreme, rešeto i mera svega, izmerilo je i njihove zasluge, ali i krvave tragove koje su ostavili. Sve to se potvrdilo i nedavno kad su gradonačelnik Podgorice Slavoljub Stijepović i ministar vojni Crne Gore Predrag Bošković pred jedva stotinak, uglavnom službeno prisutnih, otkrili novi velelepni spomenik u centru Podgorice.
Spomenik hrabrom plemenu
Vitez i junak, ili ubica dece?
(1): Gledaću da se proslavim zlom...
(2): Surova osveta Đuraškovićima
(6): Za Bjelopavliće oganj i otrov
Knjaza Nikolu Petrovića su posebno, izgleda, tištala zverstva i zločini njegovog oca počinjeni nad Kučima, pa je odlučio da podigne crkvu pokajnicu na Komovima. Nije poznato da je pre toga negde u Evropi podignuta slična bogomolja na višoj koti. Izabrao je Carine, mesto na 1.768 metara nadmorske visine i naredio da se nad vratima ukleše: "Ovaj hram Sv. proroku Iliji podiže knjaz Nikola Petrović pred dušom oca v. Mirka Petrovića Njegoša, hrabrom plemenu Kuča."
Tako je poslednji crnogorski gospodar, poslednji izdanak dinastije Petrović, pošto ih je dodatno uvredio i ponizio, podižući ocu spomenik pred njihovim pragom, zaiskao od Kuča oprost za goleme grehove koje im je nanela njegova kuća, posebno otac i stric. Možda bi time zavazda bila stavljena tačka na ovu tragičnu priču - oprošteno, nezaboravljeno - da u novije vreme neki "novoistoričari" i "veliki novocrnogorci" nisu pokrenuli kampanju da se na centralnom trgu u Podgorici, u srcu glavnog grada, u srcu Crne Gore, ponovo, nakon bezmalo 100 godina, obnovi i podigne još lepši spomenik vojvodi Mirku Petroviću i taj deo grada ponovo nazove Mirkova Varoš.
Da podsetimo, ime Mirkova Varoš i spomen-obelisk "posred nje", posvećen vojvodi Mirku Petroviću (neki novoistoričari sada dokazuju da je to bio spomenik pobednicima u ratu Crne Gore sa Turskom 1862. godine) potrajali su 35 godina, do 1919, odnosno do ujedinjenja Crne Gore i Srbije, kada je u narodu, posebno u Kučima, Piperima i Bjelopavlićima, oslobođenim straha od nemilosrdne vladarske ruke Petrovića, progovorile mržnja i osveta i spomenik sravnili sa zemljom, a ime ukinula.
Vitez i junak, ili ubica dece?
(12): Ima vlasti, ali nema časti
(14): Ko zlo čini, zlo i dočeka
(15): Knjaz Turcima poklonio Kuče
Bilo kako bilo, prošao je od tada gotovo ceo jedan vek, možda najburniji u istoriji ljudskog roda, Podgorica i bez imena Mirkova Varoš rasla i razvijala se, rušena do temelja i opet dizana iz pepela, menjali joj i vraćali ime, po volji i mimo volje naroda - nova vlast, novo ime. Šta posle svega sada znači vaskrsavanje nečeg što je jednom doživelo prezir naroda, šta u ovim vrtložnim vremenima dubokih podela i raskola znači jedan takav čin? Dakako samo dolivanje ulja na vatru i novo produbljivanje jaza podela i raskola.
Čak i da je vreme sloge i blagostanja, nijednog trenutka ne sporeći vojničke zasluge vojvode Mirka Petrovića u bojevima sa Turcima, nameće se moralno pitanje: da li čovek sa toliko stravičnih grehova na imenu, uprkos tim zaslugama, ima pravo na takav spomenik? Čini se da su njegova slava i sjajne pobede u vojevanjima sa osmanlijama, za sva vremena pomračeni krvlju kučke i bjelopavlićke dece i da njegovo veličanje i podizanje spomenika u njegovu slavu, i to na pragu Kuča, Pipera, Bjelopavlića i Crmnice, može samo iz temelja potresti grobove njegovih nevinih žrtava i iznova raskrvariti strašne, neprebolne rane njihovih potomaka, slučajno preteklih izdanaka onih koje je taj "veliki" vojvoda zatirao iz korena.
Krvnik postao pesnik
Malo je poznato da je vojvoda Mirko Petrović, tri godine pre smrti, u zenitu svoje moći, kada je pored mlađanog sina, prestolonaslednika Nikole, on bukvalno vladao Crnom Gorom, objavio zbirku pesama pod naslovom "Junački spomenik." Ako je predgovarač ove knjige tada udvorički napisao da je nju "spjevao učitelj junaštva crnogorskog, najveći junak i vojskovođa svoga vremena", danas, posle toliko godina, ne može se i ne sme žmureti i prećutati da taj "učitelj junaštva crnogorskog" nije bio i učitelj viteštva, nije umeo druge čuvati od sebe, i zbog toga nije ni po božjim ni po ljudskim zakonima pravedno ni to što večno počiva pored ćivota Svetog Petra na Cetinju, a kamoli da mu se diže spomenik na glavnom trgu u državi, na kućnom pragu onih koje je tako krvnički zadužio.
