Alahovi hrišćani na Balkanu (9): Batine za dobar brak
Brak i bračni običaji dvoveraca u Osmanlijskom carstvu imao je zavetne crte koje su im ostale iz hrišćanskih vremena.
Korišćenje istog jezika uticalo je na Valahade da na svadbama pevaju slične pesme kao i Grci. I jedni i drugi pevaju pesme u horu i često igraju surtos. Valahadi na selu slede grčki seljački običaj i ne traže novac za mladu.
A dvoverci u Trapezuntu, u Turskoj, kao i oni na Kritu, nisu davali svoje kćeri Turcima, i zato bi se najpre tajno venčali u nekom hrišćanskom manastiru. I dvoverci na Kipru venčavali su se prema muslimanskom i hrišćanskom običaju, a ako je mladoženja od starine musliman, od njega se tražilo da postane dvoverac i da bude kršten.
Mnogoženstvo je među dvovercima u doba Turaka bilo retko, i to uglavnom samo u nevolji, a to je značilo da čovek uopšte nema poroda, ili ima samo žensku decu, bez muškog naslednika. Ko bi bez nevolje uzeo drugu ženu, smatrao se poganim čovekom. Samo venčanje kod muslimana ima čisto pravni karakter i sa venčanjem kod hrišćana nema nikakve veze, naročito ne sa stavljanjem venaca na glave mlade i mladoženje prilikom svečane ceremonije. Ostala je, međutim, sama reč venčanje, a glavne ličnosti prilikom svadbijeđa, jenđija, jenđi bula, dever, čauš - iste su kao i kod hrišćana. Mladoženja mladu unosi u kuću, a prilikom svadbene ceremonije i kod balkanskih hrišćana i muslimana zadržao se običaj da se mlada i mladoženja na svadbi malo istuku, ne bi li se iz njih isterali demoni.
Venčanje bez venaca
U svadbenim običajima i pesmama islamiziranih Bugara nalaze se, osim opštebugarskih crta kao što je veridba, i mnoge pesme koje su tipične za hrišćansku svadbenu ceremoniju. Tako, na primer, pesme koje se pevaju prilikom kaniranja mlade identične su pesmama pri pletenju kose kod hrišćanske mlade. Cela ceremonija u području Ksantija označena je kao venčilo, a hodža "venčava" mladence iako kod muhamedanaca nema nikakvih venaca na venčanju. I ovo su običaji zaostali iz starih, hrišćanskih vremena.
Alahovi hrišćani na Balkanu:
2. Otac u crkvu, sin u džamiju
4. Muhamedova brada čuva glavu
5. Umalo krstili turskog sultana
Kod svih vera, pa tako i muslimana, muško dete igra važnu ulogu, pa se u mnogim krajevima Bosne i Hercegovine pre nego što hrišćanska mlada legne u bračnu postelju po čaršavima povalja muško dete, a muslimanska mlada pored toga unosi u kuću ibrik vode ili Kur'an.
Blagoslov mladenaca, koji postoji još od predisusovskih vremena, postoji i kod drugih balkanskih muslimana. Hroničari beleže:
"Poturčenjaci u Debarskoj oblasti (na makedonsko-albanskoj granici) drže sve hrišćanske svadbene običaje svoga kraja. Imaju i časnike, kuma i starojka, samo što ih ne zovu više tim imenima".
Stari Brođani u Gori su nekada obavljali sva venčanja i svadbe istog dana i to na dan slave hrama Svetog Pantelejmona, 27. jula.
Ruski konzul Ivan Jastrebov kaže da je takav običaj bio u Gori i Opolju. Kao ostatak ovog običaja on smatra kolektivno venčanje i obrezivanje dece, kome je na dan 23. avgusta, prisustvovao u Restelici.
Mučenici sultana Selima
Zanimljivo je da je praznovanje Četrdeset mučenika sevastijskih, rimskih vojnika koji su odbili da se odreknu hrišćanstva i zato kaženjeni užasnom smrću u ledenoj vodi kod grada Sebaste, koji se nalazi na tlu Turske, bilo je veoma poštovano kod fanatičnog vernika i okrutnog osvajača sultana Selima Prvog, čija je žena bila Grkinja. Brojni manastiri i crkve posvećeni Četrdesetorici mučenika, ili oni u kojima se čuvaju njihove mošti "prevedeni" su u islam pod imenom Kirklar Teke, što znači Tekija četrdesetorice. Takvo njihovo svetilište na Pontu kod Zele još početkom 20. veka posećuju i hrišćanski i muslimanski hodočasnici. Slično je bilo i sa istoimenim svetilištem kraj Nikozije.
