Osam vekova srpske krune (5): Krstaši ojadili grčkog cara
Rat Vizantije i Ugarske nepovratno je odredio novi kurs Balkana. Iako je prva srpska pobuna propala, pokazala je u kom pravcu će događaji dalje teći.
Vizantija je pod mađarskim naletima bivala sve slabija, i nije više mogla da održava moćnu vojsku kojom će upravljati ogromnim prostranstvima svoje države.
Pošto joj je Raška bila od manjeg značaja, male su bile i trupe koje je na nju slala, a ni teren, pun opasnih klanaca i litica, nije bilo lako ni osvojiti, a kamoli zadržati.
Pročitajte još:
* Osam vekova srpske krune (1): Srbima tron od pape
Srbi su razumeli da će konačna nezavisnost doći uz nadljudsku upornost, koju nisu mogli da pokolebaju ni česti katastofalni porazi.
Za to vreme, ugarski dvor je, pod upravom srpskih kolenovića Jelene i Baloša, vodio mnogo oprezniju i strpljiviju politiku, pružajući moćan oslonac Srbima, a u isto vreme postepeno osvajajući Bosnu.
Uspon Manojla Komnina
Okolnosti su se po Rašku drastično pogoršale kada je na vizantijski tron stupio Manojlo Prvi Komnin, ambiciozni vojskovođa i lukavi diplomata. Iako se danas na vladavinu ovog, poslednjeg vladara iz loze Komnina gleda kao na jedan od poslednjih velikih uspona Vizantije, Manojlovi politički apetiti su daleko prevazilazili mogućnosti njegove oslabljene države.
Od svog dede Aleksija nasledio je sukob sa Normanima u južnoj Italiji i proširio ga kao niko do tada. Kako bi konačno zauzeo italijanski jug, sklopio je savez sa Nemcima i Mlecima u Veneciji.
Time je protiv sebe pored Normana okrenuo i njihove saveznike, koaliciju u koju su ušli Francuzi, Mađari i Srbi.
Međutim, napad na Italiju je morao da odloži jer je izbio Drugi krstaški rat. Francuzi i Nemci, iako neprijatelji, ovoga puta su odmah zajednički poslali armije u Svetu zemlju, a put je vodio preko Vizantije.
Savremeni vladar Istoka
Manojlo Komnin bio je četvrti, najmlađi sin Jovana Drugog i Irine Mađarske, pa je izgledalo da oca nikada neće naslediti. Međutim, kao rođeni ratnik koji je voleo da se upušta u otvorene sukobe, istakao se 1143. u očevom ratu protiv Turaka Seldžuka. Zato ga je Jovan odabrao za naslednika umesto svog dotadašnjeg mezimca Isaka Komnina. Iste godine, stari car je umro, a vojska je Manojla izabrala za cara. On je bio sušta suprotnost grčkim vlastodršcima na kakve su Srbi navikli. Bio je to savremeni vladar koji je žarko želeo da obnovi stari sjaj Istočnog rimskog carstva.
Oduševljen zapadnjačkim načinom života, dva put se ženio njihovim princezama uz čiju je pomoć oslobodio dvor zastarelih i suvišnih ceremonijalnosti po kojima su Grci bili poznati. Naročito je voleo viteške turnire.Često ih je priređivao da bi u njima i sam učestvovao, a kad bi ga protivnik povremeno oborio, njegove sunarodnike je zapanjivalo to što im se car dobrovoljno valja u prašini, kao i to što bi se potom sa istom tolikom strašću upuštao u zamršene teološke diskusije. Zato se car Manojlo lepše osećao među strancima.
Krstaši su se tu ponašali pre kao drumski razbojnici nego Hristovi vojnici.
Kada je nemački car Konrad Treći poveo prve krstaše, a nije ih sprečavao da celim putem prave strašne nerede, Manojlo je, ljutit, pretio da će raskinuti savez sa Nemcima.
U međuvremenu je u istu misiju krenuo i francuski kralj Luj Sedmi, normanski saveznik.
Manojlo je shvatio da će se dve neprijateljske vojske potući u njegovoj državi još pre no što stignu na zajednički cilj.
Nekako je uspeo da isprati Konrada u Malu Aziju, dok je sa Francuzima stvar išla mnogo teže.
Njima se u jednom trenutku čak rodila ideja da osvoje sam Carigrad i tako završe pohod. Ipak, posle pregovora, i oni su produžili do Svete zemlje.
Manojlo je mogao da odahne, tim pre što su obe zapadne vojske u pohodu doživele pogibelj, a njihovi carevi jedva izvukli glave.
Sukob sa Normanima je nastavljen i stigao je do vrhunca kada su 1147. zauzeli bogate vizantijske gradove Krf, Korint i Tebu, odvodeći sa sobom i čuvene majstore svilare.
Normanski kralj Rožer se pokazao dostojnim protivnikom pravoslavnom caru sa Istoka.
On je najpre kumovao pobuni u zemlji kralja Konrada i tako ostavio Manojla bez ozbiljnih saveznika, a onda nagovorio Mađare i Srbe da napadnu Vizantiju.
Zavida se vraća
Raški župan Uroš Drugi, brat mađarske kraljice Jelene koja je vladala umesto svog desetogodišnjeg sina Geze, pomislio je da je na pomolu dobra prilika da osvoji nezavisnost.
Za to je valjalo prikupiti sve saveznike. Verovatno je upravo Uroš pozvao Zavidu da dođe iz Zete i vratio mu je sva imanja u Raškoj.
Ali, ne zbog Zavide samog, nego zato što je ovaj imao četiri sina u punoj snazi - Tihomira, Stracimira, Miroslava i Nemanju.
Raški kralj ih je poštovao kao borce i saveznike, ali u njima nije video opasnost po tron, pa je očekivao da će imanja i visoke titule biti dovoljne za nagradu u borbi protiv Komnina. To će za velikog župana Raške biti fatalna greška.
Ime za suverena
Veliki župan Uroš Drugi bio je prvi vladar Srbije koji se upustio u široku, evropsku diplomatiju. U vizantijskoj hronici "Aleksijada" iz 12. veka prvi put se pominje ovo muško ime kod Srba.Kao i ime Stefan, kod kasnijih srpskih vladara je i Uroš postajalo jedno od titularnih imena suverena.
Tako se kralj Milutin potpisivao kao Stefan Uroš, a njegov sin Stefan Uroš Treći (Dečanski). Srpsko ime Uroš se javlja u vreme saveza sa Mađarima i povezuje sa mađarskom reči "ur", gospodin.
