Naši naučnici za večnost (10): Na poternici Trećeg rajha
Autor "Istorije srpskog naroda", najobuhvatnijeg pregleda srpske istorije, jeste Vladimir Ćorović, istoričar, profesor i dekan Filozofskog fakulteta u Beogradu, rektor Beogradskog univerziteta i član Srpske kraljevske akademije. Rođen je 1885. u Mostaru, u poznatoj srpskoj trgovačkoj porodici.
U ranoj mladosti, po ugledu na starijeg brata, tada već priznatog književnika Svetozara Ćorovića, objavljuje pesme i kratke priče, ali se vrlo brzo okreće nauci da bi na Bečkom univerzitetu studirao slovensku filologiju, arheologiju i istoriju.
Doktorsku disertaciju o Lukijanu Mušickom počeo je da piše još za vreme studija, da bi je odbranio na istom univerzitetu već 1908. godine. Dve godine kasnije oženio se Jelenom Skerlić, sestrom velikog srpskog književnog kritičara i političara Jovana Skerlića.
Do 1919, kada je izabran za vanrednog profesora na Filozofskom fakultetu u Beogradu, živeo je sa suprugom u Dubrovniku, Sarajevu, Mostaru, Zagrebu, i to sasvim skromno, prikupljajući građu za naučni rad. To se može i pročitati u pismima koja je upućivao Skerliću.
Odbio carev prsten
Zlatni prsten cara Franje Josifa, nagradu koju je trebalo da primi kao najbolji student Bečkog univerziteta, Vladimir Ćorović je odbio. Bio je to svojevrsni znak protesta zbog austrougarske aneksije njegove domovine, Bosne i Hercegovine 1908. godine.
U politici je mlađi Ćorović bio celog života. Zbog saradnje sa Mladom Bosnom i sumnje da je bio umešan u atentat na austrijskog princa Ferdinanda, bio je osuđen na osam godina robije u Banjalučkom procesu.
Amnestiran je nakon tri godine, zajedno sa drugim političkim zatvorenicima, pod pritiskom svetske javnosti. Vladimir Ćorović je bio pristalica jugoslovenstva, ali i mason visokog ranga i izraziti antifašista. Zbog toga ga je Treći rajh odmah po okupaciji Beograda osudio na smrt.
Međutim, Ćorović je, znajući da je na nacističkoj crnoj listi, napustio Beograd zajedno sa još nekim jugoslovenskim političarima. Međutim, na putu ka Engleskoj, poginuo je u avionskoj nesreći 12. aprila 1941. godine.
Iza njega su ostale brojne studije kao što su "Istorija Jugoslavije", "Odnosi između Srbije i Austrougarske u 20. veku", "Borba za nezavisnost Balkana", koje i dan-danas pomažu u tumačenju političkih odnosa na Balkanu.
Poslednje delo "Historija Bosne", izašlo je iz štampe 1940. godine. Ličnu Ćorovićevu biblioteku spasao je od Gestapoa Alojz Šmaus, veliki prijatelj srpskog naroda i srpski zet, tadašnji direktor tek osnovanog Nemačkog naučnog instituta u Beogradu, gde ju je čuvao, kako je sam govorio "u iščekivanju boljih vremena".
Veći deo upravo završene studije o istoriji Srbije čuvao je tokom i posle rata njegov izdavač Petar Petrović, dok je manji deo rukopisa ostao u Ćorovićevoj široj porodici. Ironijom sudbine, istoričar Vladimir Ćorović je proglašen za narodnog izdajnika i državnog neprijatelja.
Prišivena mu je etiketa "krvavi rektor", podstaknuta činjenicom da je bio rektor Beogradskog univerziteta u vreme studentskih antidržavnih demonstracija 1936. godine, a posleratni naučnici, kao po nepisanom pravilu, njegove monografije, studije i članke nisu citirali. Konačno, njegovi rukopisi su objavljeni 1989. godine, pod naslovom "Istorija Srba", i od tada je ovo delo doživelo brojna izdanja.
