Kolo srpskih sestara - junakinje u ratu i miru (12): Zabranjeno sećanje na Delfu
Istorija srpskog naroda poznaje mnogo plemenitih žena koje nisu dobile mesto kakvo zaslužuju. Jedna od njih je Delfa Ivanić, tvorac Kola srpskih sestara, hrabrih žena koje su u ratovima na Balkanu spasle živote hiljada ranjenika i izbeglica.
Delfa se našla među dobrovoljcima na svim frontovima da bi kao bolničarka bdela nad ranjenicima, iscrpljujući se često do ivice smrti.
I u ratu i u miru svoj um, obrazovanje i lepotu stavila je u službu srpskog naroda, otvarajući vrata mnogih važnih evropskih domova i institucija.
Međutim, sećanje na ovu odvažnu i nesebičnu ženu zabranjeno je posle Drugog svetskog rata jer je ona novim vlastima uputila jednu neobičnu molbu, za milost poraženom protivniku.
Hiljade spasenih života
Rođena 1881. godine u Podgorici kao kći Ivana Musića, vojvode iz bosansko-hercegovačkih ustanaka, Delfa je rano ostala siroče.
Usvojio ju je srpski dobrotvor Mihailo Bogićević, tada predsednik Beogradske opštine i omogućio joj dobro obrazovanje.
Završila Višu žensku školu u Beogradu i otišla u Ženevu da bi postala hemičarka.
Studije nije završila zbog smrti poočima 1889. godine, ali se u Švajcarskoj, među studentskom omladinom, napojila idejama o oslobođenju svog naroda.
Kolo srpskih sestara - junakinje u ratu i miru:
1. Srpskoj sirotinji na usluzi
2. Srpkinje razumeše svoj zadatak
3. Prve na frontovima Velikog rata
6. Čajanke kod kraljice Marije
8. Opasni list rodoljubivih Srpkinja
9. Prave sestre slovenskim žrtvama
Ponesena njima, odlazi 1900. u Skoplje, u srce Stare (Vardarske) Srbije da bi predavala srpskim đacima. U toj službi nije dugo ostala.
Njena lepota i odvažnost privukli su 15 godina starijeg književnika Ivana Ivanića, srpskog konzula u Skoplju.
Ivanić je učestvovao ne samo u javnim, nego i u tajnim aktivnostima kojima je Kraljevina Srbija podupirala ustanike u Makedoniji protiv Turaka.
Udajom za njega i Delfa je postala obaveštajac. Prenosila je zabranjene knjige i spasavala progonjene Srbe.
Konačno, 1903, sa slikarkom Nadeždom Petrović okuplja ugledne Srpkinje u udruženje za pomoć Srbima van Srbije.
Na osnivačkoj skupštini Kola srpskih sestara u Kolarcu bilo je 3.000 žena, koje su među prvima u Evropi zatražile pravo glasa, i uz to bile spremne da učine sve za spas i ujedinjenje svog naroda.
Uskoro su dobile tešku priliku da to i dokažu. Srbija se već od 1912. našla u ratnom vrtlogu. Kolo početkom Prvog balkanskog rata, saradnjom sa ledi Luiz Pedžet, osniva Četvrtu rezervnu bolnicu u Beogradu.
Ta bolnica zahvaljujući neumornoj supruzi diplomate Ivanića dobija veliku pomoć iz Evrope, čak i Amerike.
Delfa sa suprugom 1913. odlazi u Lješ u Albaniji, gde sa užasom zatiče srpske ranjenike bez ikakve nege. Za njih osniva bolnicu, potom odlazi u Drač.
Tu je, brinući o najtežim bolesnicima, zaražena tifusom. Tek zalečena, vraća se u Beograd, u Savamalsku bolnicu, gde radi danonoćno, i oboleva ponovo.
Iako je jedva izvukla glavu, već početkom Prvog svetskog rata obrela se u Skoplju da bi sa ledi Pedžet obrazovala još jednu bolnicu.
Odatle se 1915. godine povlači sa vojskom i narodom do albanske obale. Odlazi u Italiju, gde saznaje da srpski zarobljenici u Nemačkoj i Austrougarskoj masovno umiru od gladi.
Organizuje Srpkinje u Parizu, Ženevi i Nici na zajedničkom prikupljanju pomoći i uspeva da ubedi francusku vladu da šalje pakete sa hranom, čime je spaseno još nekoliko hiljada života.
Medalja za milosrđe
U Londonu je 1915. Delfa Ivanić osnovala Srpsko potporno udruženje za smeštaj 500 srpskih đaka u Oksfordu i Birmingemu. Zbog ovih, i svih pređašnjih zasluga u ratovima, postaje prva žena iz Srbije koja je dobila najviše međunarodno humanitarno odlikovanje "Florens Najtingejl".
Gestapo na vratu
U Beograd se Delfa Ivanić vratila 1919. godine, i sva predala radu u Kolu.
Učestvuje u podizanju Doma sa internatom za siromašne devojke, drži predavanja u Jugoslaviji i evropskim gradovima o ženskim humanitarnim društvima.
U toku novog rata 1941. izabrana je za predsednicu Kola, koje od prvih dana pruža utočište izbeglicama iz NDH, Bosne i Slovenije.
Kada je 1942. Delfa Ivanić odbila poziv nemačkih vlasti za saradnju, Gestapo ju je uhapsio i oduzeo joj imovinu, a Kolo zabranio.
Pošto je puštena na slobodu zbog slabog zdravlja, Delfa je odbila da sarađuje i sa Milanom Nedićem i Dimitrijem Ljotićem, čelnicima okupacione vlade, podržavajući jedino ravnogorski pokret Dragoslava Mihailovića. Zbog toga je Gestapo ponovo hapsi, u februaru 1944. godine.
Svedoci narodnog stradanja
Delfa Ivanić je rođena od majke Cvije, iz čuvene hercegovačke porodice Vuksanovića iz Stoca, i oca Ivana Musića, poglavara katolika iz Popova Polja i jednog od vođa Hercegovačkog ustanka.
Njeni roditelji su se, posle nesporazuma sa knjazom Nikolom Petrovićem 1881. preselili u Srbiju gde su brzo stekli širok krug prijatelja, ali su oboje ubrzo umrli, verovatno od tuberkuloze.
Posle prekida studija u Ženevi, Delfa se zaposlila u Skoplju 1900. kao nastavnica, uspevajući, poput roditelja, da stekne dosta prijatelja.
Pošto se 1901. godine udala za diplomatu i književnika Ivana Ivanića, živela je u Carigradu, Budimpešti, Rijeci, Trstu, Frankfurtu na Majni.
Oboje su bili svedoci velikog stradanja srpskog naroda u Staroj Srbiji i Makedoniji nakon Ilindanskog ustanka, što je i dovelo dotle da sa beogradskom slikarkom Nadeždom Petrović Delfa osnuje Kolo srpskih sestara 1903. godine.
