Rehabilitacija najvećeg srpskog izdajnika (9): Potraga za Judom
U vreme raspada srpskog carstva, najznačajnije porodice, a pre svega Lazarevići, Brankovići i Dejanovići, borile su se za ktitorska prava u Hilandaru, koja su ranije imali Nemanjići. U toj borbi Vuk Branković je veoma aktivno učestvovao.
Darivao je Hilandar i pre i posle Kosova. Među srpskim oblasnim gospodarima, prvi je postao njegov ktitor. Ali, sve je bilo uzalud. Vrhovi Srpske crkve odlučno su stajali uz Lazareviće. Delo i žrtva kneza Lazara u Kosovskom boju bili su preveliki, naročito kada su krunisani njegovom mučeničkom smrću.
Crkva, ali i ostale velmože, prihvatili su maloletnog kneza Stefana za legitimnog Lazarevog naslednika. Posle nagodbe sa sultanom, politički krugovi, okupljeni oko kneginje Milice, omogućili su mladom knezu da se koristi pravom koje je stekao njegov otac i da sazove državni sabor. Na njemu se patrijarh Jefrem po drugi put povukao, a oko 1392, za patrijarha je postavljen Danilo Treći. Tako se mladi knez Stefan Lazarević oslobodio Jefrema, kao što je već jednom to učinio njegov otac.
Jefrem je i dalje živeo u oblasti Brankovića, sve do smrti 15. juna 1400. godine. Brzo je stvoren njegov kult, koji se naročito raširio u okolini Peći. Kult patrijarha Jefrema su naročito negovali i širili Brankovići, kao odgovor na dvorski kult kneza Lazara. Tako se završio buran život jedne zanimljive ličnosti. Bio je to sasvim neuobičajen slučaj u istoriji Srpske patrijaršije. Jedan čovek je dva puta postavljan u zvanje patrijarha, koje je trebalo da bude doživotno, ali se oba puta povlačio. Ipak, Vuku Brankoviću su protivnici zamerali što je kod tolikih srpskih arhijereja podržavao jednog Bugarina.
Rehabilitacija najvećeg srpskog izdajnika:
2. Marko Kraljević oteo Brankovićku
3. Vuka knez Lazar smatrao sinom
4: Izbor patrijarha podelio velikaše
Izborom patrijarha Danila Trećeg nastavljeno je delo patrijarha Spiridona. Zanimljivo je da episkop Marko, pisac Jefremovog žitija, koji je lično znao novog patrijarha, ne kaže ništa o njemu, kao ni o Spiridonu. Danilo Treći je, dakle, bio je jedan od stubova državne i dinastičke ideologije Lazarevića. Po njegovom savetu, preneto je telo kneza Lazara iz Prištine u kneževu zadužbinu Ravanicu.
Knez je proglašen za sveca, a Danilo je bio jedan od pokretača i glavnih stvaralaca Lazarevog kulta u književnosti i u narodu, kao svetitelja i mučenika. Sam je pisao važne sastave, među kojima je naročito poznato "Slovo o knezu Lazaru".
Kao ranije Nemanjiće, on i drugi crkveni pisci ovenčali su kneza svetiteljskim oreolom. Kako je, uz to, Lazar bio i mučenik, o njemu je sastavljeno više žitija i pohvalnih slova nego o bilo kom drugom srpskom srednjovekovnom vladaru. Kao stradalnik, prikazan je kao Hristos, njegova živa slika na zemlji. Uz tu sliku, međutim, bila je neophodna i ličnost Jude - večitog izdajnika.
Otimanje oko Nemanjića
U skladu s tadašnjom doktrinom o srpskoj državnosti i vladarskom legitimitetu, kanonizacije kneza Lazara, osim verskih razloga, imala je i duboke političke važnosti. Pre svega, podigla je ugled kneževih naslednika. Uz pomoć crkvenih velikodostojnika, s patrijarhom Danilom Trećim na čelu, Stefan Lazarević je mogao da produži očevo delo i postane nastavljač tradicije Nemanjića, sa kojima je bio u rodu preko majke Milice. Kako piše u "Povesnom slovu o knezu Lazaru", kada je postao punoletan, primio je očev skiptar blagoslovom, molitvama i rukopoloženjem patrijarha. Proglašenje Lazara za sveca poslužilo je njegovim naslednicima i kao zaštita i od vladarskih pretenzija Vuka Brankovića. Od tog vremena i Brankovići su morali da vode računa o kneževom kultu. Podele u crkvi, su, međutim, ostale.
