Rehabilitacija najvećeg srpskog izdajnika (4): Izbor patrijarha podelio velikaše
Vuk Branković je, ipak, morao da ustupi prvenstvo moćnijem tastu, knezu Lazaru. Ali, razlika među njima nije bila samo u veličini moći, već i u kvalitetu. Knez je imao nešto što Vuk nije.
Imao je podršku crkve. Kao najmoćniji srpski gospodar posle 1373. godine, Lazar je mogao više nego bilo ko drugi da istakne prava vrhovnog srpskog gospodara, prava na nasleđe Nemanjića.
Njegov rad obnavljanja nemanjićke vladarske ideologije, poklapao se sa željama i potrebama crkve, čiji je program bio uspostavljanje jedinstva u raskomadanoj srpskoj državi.
Rehabilitacija najvećeg srpskog izdajnika:
Kada je 1375. uspeo da izmiri Srpsku i Vizantijsku crkvu, stekao je još veću prednost. Uspešno je završio posao koji je prevazilazio okvire jednog oblasnog gospodara; postigao je uspeh svesrpskog značaja.
Crkva ga je prigrlila, postao je njen izabranik i miljenik. Podržavala ga je da bude "samodržac svih Srba" i naslednik svetorodne dinastije.
Prema crkvenopolitičkoj ideologiji pravoslavlja, crkva je slobodna u odnosu na državnu vlast, ali je nedeljiva od nje i nalazi se "u simfoniji" i "diarhiji" s njom.
Kroz istoriju je, ipak, bilo odstupanja od toga. Put do koga je cela srpska crkva stala iza kneza Lazara nije bio ni brz ni lak. U procesu raspada srpskog carstva stvoreno je više samostalnih oblasti, čiji su gospodari preuzeli obaveze prema crkvi kao pravi vladari.
Crkveni dostojanstvenici bili su upućeni na saradnju sa velikašima u čijim su državama živeli. Očekivalo se da ih podržavaju i u političkim potezima. Kako su svetovni gospodari bili u međusobnim sukobima, klirici su se, mimo svoje volje, našli na raznim stranama.
To je slabilo jedinstvo crkve i uporedo s podelom države počela je i njena deoba. To se lepo moglo videti pri izboru patrijarha 1375. godine.
Posle smrti patrijarha Save, politička podeljenost zemlje odrazila se na crkvu. Sabor su sazvali u Peći knez Lazar i Đurađ Balšić "koji tada načelstvovahu". Izgleda da su oblasni gospodari istupali sa svojim kandidatima.
Nije bilo sloge i zato su svi molili Boga "da utiša buru" i pokaže pastira i učitelja stadu. Učesnici sabora, "pokrenuti slavoljubljem i ostalim trima sabornim strastima", po rečima Danilovog nastavljača, "zatražiše da razbojnički i sa napadanjem ugrabe sveti presto i apostolsko dostojanstvo".
Natezanje je trajalo od 29. aprila 1375, kada je umro patrijarh Sava, do 3. oktobra, kada je, najzad, za patrijarha izabran Jefrem.
Obrazovan pustinjak
Jefrem je bio Bugarin. Rođen 1311. ili 1312. u "oblasti carstva bugarskog", zamonašio se sa 23 godine, a potom prešao na Svetu goru. Najpre je živeo u Hilandaru, zatim u Zografu, a onda na planini Atos. "Zbog najezde Agarena" prešao je u neki manastir u okolini Plovdiva, u kome je bio iguman, da bi za vlade cara Dušana došao u Srbiju. Najpre je dobio blagoslov od patrijarha Joanikija da se naseli u nekakvoj isposnici nedaleko od Dečana. Posle Dušanove smrti, patrijarh Sava premestio ga je nedaleko od Pećke patrijaršije. Znači, to nije bio običan monah, već ugledan i obrazovan pustinjak, pisac kanona i stihira, uz to Hilandarac, o kome su se starali srpski patrijarsi.
