Rehabilitacija najvećeg srpskog izdajnika (1): Vuk nije bio "Branković"
Narodna pesma, koja je uspela da preživi pokosovsku agoniju, a kasnije i konačni pad srednjovekovne srpske države, jasno kaže: "Bog ubio Brankovića Vuka, on izdade tasta na Kosovu".
Više od šest vekova nakon Kosovskog boja 1389. godine, istraživači se još bave pitanjem da li Srbi proklinju nedužnog čoveka, proglašavajući ga grobarom srpstva.
Poslednja istraživanja ističu da je kraj srpske države počeo zapravo, još mnogo pre dolaska Osmanlija. U vreme nestanka nemanjićke dinastije među najkrupnijim srpskim velikaškim porodicama povedena je bespoštedna borba za njeno nasleđe. Međusobno zakrvljeni gospodari rukovodili su se pre svega ličnim interesima. Vuk Branković u tome nije bio ništa gori od ostalih.
Kada su u otimanju za nasleđe Nemanjića moćni Lazarevići pobedili Brankoviće, oni su kneza Lazara i njegovu pogibiju na Kosovu posvetili i izjednačili sa Hristovom spasiteljskom žrtvom. Da bi biblijska simbolika bila potpuna, ostalo je još da se pronađe Juda. Prvi istorijski izvori koji pominju Vuka Brankovića kao izdajnika na Kosovu, javljaju se tek krajem 15. i 16. veka. Izvori nastali u vreme samog boja ne daju dovoljno podataka o tome, i to ne zato što su oskudni, nego zbog njihove prirode. Srednjovekovni pisci, ljubitelji simbolike, alegorija, poređenja svojih i biblijskih tekstova, ne samo što se teško razumeju, nego je još teže otkriti šta su prećutali, jer su u tome bili pravi majstori.
Tako se odgovor traži u činjenicama iz kojih se može sastaviti mozaik Brankovićevog života.
Brankovići su bili stara i ugledna porodica, koja je spadala u prvi red srpske gospode. Smatrali su se potomcima samih Nemanjića. Njihova vladarska oblast bila je upravo Kosovo. Još 1365. godine isticali su da su sela u kosovskoj Drenici "baština naših pradedova i dedova i naših roditelja i naša sve do danas". Mladen, rodonačelnik Brankovića, bio je župan pod kraljem Milutinom i vojvoda kralja Stefana Dečanskog. Njegov sin Branko, po kome je porodica dobila ime, bio je sevastokrator, a po rečima njegove dece "veliki sevastokrator" srpskog cara u Ohridu.
U Ohridu je mladost provodio i Brankov sin Vuk. U ohridskoj crkvi Bogorodice Perivlepte, u priprati posvećenoj Svetom Grigoriju Bogoslovu, naslikano je šest portreta, levo i desno od slike samog sveca. S jedne strane su sveštenici, a s druge laici: car Uroš, poslednji vladar iz loze Nemanjića, zatim Grgur i Vuk Branković. Portreti su rađeni pred 1365. godinu, i to je prvo javljanje Vuka i njegovog brata Grgura.
Car Uroš je predstavljen s lica, s vladarskim insignijama, kao suveren, a u njegovo vreme su ovi portreti i slikani. Stariji od Vuka, Grgur je nešto krupniji od njega. Ima gušću i kovrdžaviju kosu, dok mu je danas lice skoro uništeno. Levom podignutom rukom pokazuje, preko cara, prema Svetom Grigoriju, a desnu drži u visini pojasa. Na dosta dobro očuvanoj odeći, naslikani su vertikalni krugovi. U prvom gornjem je, sa zamahnutim repom, na dve noge propeti lav, simbol porodice Branković.
Jedini portret
Desno od Grgura, slikan s lica kao i on, prikazan je Vuk Branković. Imao je tada oko 18 godina. Naslikan je golobrad, sa dugom riđom kosom, razdeljenom iznad čela, koja se u uvojcima spušta do ramena. Razaznaju se krupne oči i dug nos. Vrlo jak vrat odaje utisak stamene ličnosti. Ima istu odeću kao brat. Levom rukom, takođe, pokazuje, preko cara, ka poprsju Svetog Grigorija Bogoslova, koji je u središtu kompozicije i kome se, osim cara, obraćaju sve naslikane ličnosti. Desna, uništena ruka sigurno je, kao i kod brata, bila podignuta u visini pojasa. Kraj glave cara Uroša stoji grčki natpis u kome se kaže da je car Romeja i Srba. Natpisi uz braću Brankoviće su na srpskom jeziku i ćirilicom, a uz Vukovu glavu piše: "Velikoroždeni gospodin Vlk sin sevastokratora Branka". Natpis potvrđuje njegov identitet. To je ujedno i jedini sačuvani portret Vuka Brankovića.
