Manastir Hilandar (10): Dela igumana Gervasija
Arhiepiskop Danilo bio je izuzetna ličnost u istoriji Hilandara i cele srpske crkve. U neposrednom dodiru s maticom duhovnog života Svete gore prvih decenija 14. veka bio je poznanik velikih i uticajnih grčkih duhovnika, teologa i crkvenih poglavara koji su živeli na Svetoj gori ili joj bili uvaženi gosti.
Kao hilandarski iguman, ugledajući se na Svetog Savu, proveo je neko vreme u njegovoj isposnici u Kareji. Time je prikupio duhovnu snagu za odlazak u Srbiju, da pomogne izgrađivanju samostalne srpske crkve, a još više je doprineo državnoj politici zemlje kao posrednik i diplomata kralja Milutina.
Savetnik vladara
Kao diplomata, Gervasije je bio na usluzi ne samo Milutinu nego i Stefanu Dečanskom, pa i kralju Dušanu. Učestvovao je u radu Sabora srpske zemlje. Izdejstvovao je ogroman broj carskih i kraljevskih akata: samo od 146 grčkih akata 14. veka koji se odnose na Hilandar, 95 je iz doba igumana Gervasija.
Bio je banjski episkop, potom humski, a u međuvremenu se dva puta vraćao Svetoj gori. Konačno, 1324. Danilo je stupio na presto srpskih arhiepiskopa i tu bio do smrti, deceniju i po kasnije. Sa Danilom počinje niz hilandarskih igumana, državnika i diplomata.
Njegov je naslednik hilandarski iguman Nikodim, koji je odlazio u Carigrad, u diplomatsku misiju 1313, i dobio od vizantijskog cara Andronika dve hrisovulje, povelje za nove zemljišne posede srpskog manastira na Atosu. Za njegove uprave obnavlja se i utvrđuje Karejska kelija.
Najznačajnija ličnost u istoriji Hilandara u 14. veku je iguman Gervasije. U Nikodimovo vreme nosio je titulu velikog ekonoma. Na čelo Hilandara došao je u vreme procvata odnosa između Srbije i Vizantije. On je sam, s nekim drugim hilandarskim starcima, naročito Kalinikom, ličnim duhovnikom Milutinove kraljice Simonide, veoma doprineo uređivanju i unapređenju odnosa sa moćnim Carigradom.
S pravom je zato, u hronikama opisan kao "najsposobniji iguman, čijoj skoro dvadesetogodišnjoj upravi Hilandar duguje najznatniji deo svog nepokretnog bogatstva, odličan diplomata i državnik koji je verovatno manje vremena proveo u manastiru nego na dvorovima vizantijskih i srpskih vladara i čiji se uticaj, direktan ili indirektan, naslućuje skoro u svim značajnim momentima u istoriji vizantijsko-srpskih odnosa u trećoj i četvrtoj deceniji 14. veka".
