Najpoznatije srpsko selo
Postoje mesta koja su mala prema broju žitelja i prostoru koji zauzimaju, ali su prema svome imenu velika i poznata u celom svetu. Ono što su Geteov Vajmar i Tolstojeva Jasna Poljana, u Srbiji je Tršić, rodno mesto Vuka Stefanovića Karadžića. Nalazi se na zapadu Srbije, u brežuljkastoj oblasti Jadar, kroz koji žubori bistra Žeravija, dajući celom predelu uzbudljivu živost i lepotu.
Nije li sam veliki prosvetitelj vazda govorio: "Ja sam se u Srbiji rodio i uzrastao, i zato mi se čini da na svijetu nema ljepše zemlje od Srbije, ni ljepšega mesta od Tršića". Prvi podaci o naseljenosti ovog sela potiču iz prve polovine 16. veka, ali podatak kada i kako je Tršić zapravo dobio to ime ne zna se ni dan danas.
Posle rata Austrije i Turske od prvih decenija 18. veka, koji su vođeni na tlu današnje Srbije, selo je opustelo. Naseljavanje je dobilo maha polovinom 18. veka kada su stigle mnoge srpske porodice sa raznih strana, a najviše iz Crne Gore. Borbe Prvog srpskog ustanka koji je planuo 1804. godine, ostavile su traga i na izgled sela. Dugo je ognjište reformatora srpskog pisma i jezika bilo prepušteno ljudskom nemaru.
Tek 1933. godine prvi put je temeljno obnovljena njegova rodna kuća. Otvorena je 17. septembra na dan osvećenja, i održavanja prvog Vukovog sabora. Na 100-godišnjicu smrti Vuka Karadžića 1964. izgrađen je asfaltni put do sela, kao i pešačka staza do njegove kuće. Podignuta je osnovna škola, kao i pozornica sa gledalištem pod otvorenim nebom za programe sabora, koji su se do tada održavali u dvorištu Vukove kuće.
Vukov sabor je vremenom postao najveća manifestacija kulture u Srbiji, u kojoj se prikazuju dramske, operske i baletske predstave, i okupljaju poznate umetnike i umetničke ansamble, kao i poslenike nauke.
Prva Vukova školaManastir Tronoša je bio prva škola Vuka Karadžića, i o tim vremenima on je kasnije pisao: "Kada sam ja bio dečak, ni u sto sela nije bilo nijedne škole, nego ko je hteo da nauči da čita i da piše, išao je u manastir". Tronošu i Tršić danas povezuje četiri kilometara duga pešačka staza, kojom je nekada i Vuk išao. Legenda kaže da su manastir podigli braća Jugovići, ali je od njih ostala samo česma, a stvarni ktitori su bili 1317. brat kralja Milutina Dragutin Nemanjić i njegova žena Katarina. Manastir je posle oslobođenja od Turaka prvi obnovio 1834. knez Miloš Obrenović. |