Naši naučnici za večnost (6): Od Srbina do Jugoslovena
Važio je za jednu od najuticajnijih ličnosti srpske nauke i kulture i jednog od najcenjenijih profesora filologije na Balkanu.
Stogodišnja tradicija
Iz predavanja dvojice profesora nastale su dve važne knjige: Popovićev "Pregled srpske književnosti" i Skerlićeva "Istorija nove srpske književnosti".
One su predstavljale celu srpsku književnost, podeljenu na četiri oblasti: narodnu, staru, srednju, tj. dubrovačku, i novu književnost.
Takvo sagledavanje srpske i jugoslovenske književnosti proisticalo je iz bogate, stogodišnje tradicije bavljenja južnoslovenskom pisanom reči, kojoj su značajne priloge dali i Slovenac Jernej Kopitar, Čeh Pavel Šafarik, Hrvat Vatroslav Jagić, Srbin Stojan Novaković. Slična podela važila je i za hrvatsku književnost koja je obrađivana komplementarno sa srpskom.
Rođen je 16. aprila 1868. u Beogradu, gde je završio Veliku školu. U duhu tog vremena Popovićevo obrazovanje je uglavnom delom bilo vezano za proučavanje francuskog jezika i književnosti. Zbog toga je mladi filolog nastavio školovanje u Ženevi i Parizu, u oblasti istorije i teorije književnosti, a otuda i njegovo najvažnije delo iz tog razdoblja, 1893. godine, nazvano "Francuski moralisti".
Popović je unapredio školstvo u Srbiji i pišući novi udžbenik francuskog jezika, koji je učenicima trebalo da olakša usvajanje ovog romanskog jezika, a profesorima predavanje.
Po povratku u Srbiju, između 1889. i 1901. godine, Popović je dobio mesto profesora književnosti i srpskog jezika gimnazije u Šapcu, a 1904. godine postavljen je na mesto profesora Velike škole, potonjeg Beogradskog univerziteta.
Tu je predavao više od 30 godina. Bila je to važna godina za srpsku jezičku nauku. Popoviću se 1905. na istom predmetu pridružio Jovan Skerlić, čuveni književni kritičar i političar. Njih dvojica će zajedno, sve do Skerlićeve smrti 1914, predavati istoriju srpske književnosti.
Pre početka Prvog svetskog rata Pavle Popović se bavio proučavanjem srpske književnosti i književne istorije, kao i srpskim kulturnim životom. U časopisu "Nova iskra" objavljivao je kritičke članke o komadima u Narodnom pozorištu. Kada je 1909. godine objavio Pregled srpske književnosti, svu pažnju naučnog rada je stavio na koncept srpske književne istorije. Međutim, ovaj odnos prema nacionalnoj književnosti je promenio sa početkom Velikog rata, kada se promenila i politička klima u Srbiji.
Popović je rat proveo u Londonu kao član Jugoslovenskog odbora i uređivao bilten "Pres ekstrakts". Tad je postao jedan od velikih zagovornika jugoslovenske ideje u zemljama Antante.
U Engleskoj je napisao i knjigu "Jugoslovenska književnost", čije se prvo izdanje pojavilo u Kembridžu 1918. Kao jedan od tvoraca nove države tom knjigom je želeo da pokaže da njen troimeni narod, Srbi, Hrvati, Slovenci, ima i zajedničku književnost. Stav koji je Popović izražavao nije bio njegov lični. To je bio stav snaga koje su stvarale novu državu, a pre svega stav Jugoslovenskog odbora.