Uspon i pad EU projekta (15): Bujanje separatizma
EU se predstavlja kao simbol integracije Evrope sa tendencijama još veća centralizacije i federalizacije, a istovremeno rešenja koja je izgradila inspirišu separatizme u nacionalnim državama, članicama Unije. I što je još gore, birokratija u Briselu na neki način podgrejava separatističke težnje regiona u nacionalnim državama.
To je, u stvari, postao i jedan od instrumenata ucenjivanja EU država članica, pa se iz Brisela manipuliše sa pokretima i regionima koji žele da se otcepe od svojih matičnih zemalja. Tu su glavne ucene prema Španiji, Velikoj Bitaniji i Poljskoj. Separatistički pokreti, izuzev Baskijskog i onog u Severnoj Irskoj, u Evropi nisu bili aktivni sve do kraja sedamdesetih i osamdesetih godina a njihovo buđenje se podudara sa novim rešenjima finansiranja regiona i idejama regionalizacije EU.
Izvorište insipiracije separatizma su dva elementa politike EU. Prvi je nastao kada je formiran fond za regionalni razvoj i kada je odlučeno da regionalne, lokalne vlasti mogu direktno da komuniciraju sa Briselom i EK bez znanja vlada njihovih država.
Tako su regioni dobili priliku da vode svoju politiku, nezavisno od vlada svojih država, i za to dobijaju novac od Brisela. Drugi je ideja, pre svega Nemačke, da EU na kraju postane unija regiona, a ne država jer su, tvrdi se, nacionalne države "istorijski prevaziđene" i postale su izvorište problema, pa čak i zla.
U zemljama EU postoji 222 regiona i svi imaju predstavništva u Briselu. Separatizam je direktna posledica regionalizacije država.
Lako razbili države
Regionalizacija Evrope je stara nemačka ideja. Kada je 27. i 28. februara 1992. godine nemački kancelar Helmut Kol posetio Prag i Bratislavu povodom potpisivanja nemačko-čehoslovačkog Sporazuma o susedstvu i prijateljskoj saradnji, a prema dokumentima nemačkog arhiva za istoriju, Kol je tada ohrabrio Slovake da se odvoje od Čehoslovačke. Kol je rekao da će nova Evropa biti građena na regionima i da zato Slovačka, uz nemačku podršku, nema potrebe da bude deo Čehoslovačke.
Mnogi od separatističkih pokreta sa parama iz Brisela imaju svoja predstavništva u sedištu EU odvojena od predstavništava njihovih matičnih država. Tako na primer Katalonija ima svoje predstavništvo neposredno pored zgrade EK i na njenom predstavništvu piše samo "Katalonija - Evropa" bez pominjanja Španije. I to nikome iz EU ne smeta, tačnije to je njihova politika. Razbijanje država na taj način je relativno lako izvesti, jer u Evropi živi preko 100 nacionalnosti i etničkih grupa, a većina bi htela svoju državu.
Vrlo često se zaboravlja i separatistički pokret u Bavarskoj, najbogatijoj nemačkoj saveznoj državi. Bavarska nikada nije zvanično prihvatila Ustav Zapadne Nemačke, koji je još na snazi, mada ga prećutno poštuje. Ima i neobičnih novih pokreta kao što su onaj za nezavisnost Venecije i stvaranje nove države koja bi se zvala La Serenišima.
Posle Venecije separatizam se pojavio i u Trstu. Tamošnji Pokret za slobodu tvrdi da je Trst vekovima imao šaroliku istoriju, a nikada nije bio deo Italije. Pokret se poziva Povelju SB UN iz 1947. godine kojom su Trst i okolina, uključujući i delove koji su sada u Sloveniji i Hrvatskoj, bili proglašeni kao "slobodna država" sa italijanskim i slovenačkim jezicima.
Muke belgijskog kralja
Ta "slobodna država", međutim, nikada nije postojala u realnosti, jer su tokom sedam godina nezavisnosti njome upravljale Velika Britanija, Amerika i Jugoslavija. Memorandumom iz Londona najveći deo te teritorije je 1954. godine postao deo Italije. Područje Trsta do 1919. godine nikada nije bilo deo Italije, države koja je nastala 1861. godine.
Trst je bila Austro-Ugarska. U realnosti se kad je u pitanju separatizam verovatno najdalje otišlo u Belgiji gde su dva autonomna regiona Flandrija, na severu, sa holandskim etničkim stanovništvom i jezikom, i Valona na jugu sa francuskim poreklom i jezikom sve udaljenija jedna od drugog. Belgija već nekoliko godina nema legalno izabranu vladu, jer ta dva regiona ne mogu da se dogovore nego, belgijski kralj imenuje kabinet koji se predstavlja kao belgijska vlada.
U Španiji pored Katalonije i Baska o separatizmu razmišljaju i drugi regioni, a u Italiji i Lombardija i Južni Tirol. Zanimljivo je da svi ti separatistički pokreti traže nezavisne države, ali da budu članice EU. Svi separatisti u zemljama EU kao i u drugima nose zastave EU.
Da li je to EU postala glavna razbijačka energija evropskih zemalja? Najnoviji projekat "regiona" je nemačka ideja na kojoj Berlin radi već izvesno vreme. U Berlinu je 2014. godine organizovan skup lidera regiona koji Nemci zovu Zapadni Balkan i tada su udareni temelji tog novog bloka koji bi trebalo da liči na postojeće Istočno partnerstvo koje okuplja bivše zemlje Sovjetskog Saveza. Skup je nazvan Berlinski proces i održava se jednom godišnje u jednoj od zemalja.
Lažno jedinstvo zbog Kosova
Do bujanja separatizma je dovela i ekonomska kriza, jer svi separatistički regioni veruju da bi im bilo bolje bez sadašnjih država koje ih, tvrde, pljačkaju. Ali, ništa manje energije separatizmu nije dala ni politika EU prema Kosovu i Metohiji i ranije prema Jugoslaviji. Briselska birokratija i vodeće zemlje EU su najveći zagovornici otcepljenja Kosova od Srbije, pa je to stvorilo političku klimu separatizma i u samoj EU. Doduše, pet zemalja EU nije priznalo nezavisno Kosovo, ali to ne smeta Briselu da sklapa dogovore sa Prištinom i smatra Kosovo i Metohiju državom. Nezavisno Kosovo je, kao što je poznato, isključivo američki projekat, ali Vašington je želeo da to predstavi kao jedinstven stav celog Zapada. Da bi se održala ta lažna slika jedinstva Zapada, Americi je bio potreban saveznik. Velika Britanija, za koju je u prošlosti bila rezervisana ta uloga, nije više poželjna niti dovoljno efikasna. Sluganskom politikom prema Americi Britanija je izgubila kredibilitet "vodećeg podizvođača" i tu ulogu je dobila Francuska.
Liga socijaldemokrata Vojvodine
Oko 40 separatističkih pokreta i partija ima i svoju asocijaciju na nivou EU, alijansu slobodne Evrope. Pridruženi član te alijanse je i Liga socijaldemokrata Vojvodine. U javnosti je najpoznatiji separatistički pokret naroda Baski u severnoj Španiji i jugozapadnoj Francuskoj, ali u novije vreme su se pojavili i oni za koje se verovalo da ne postoje kao što je Liga Savoja, pokret za otcepljenje od Francuske i formiranje nezavisne države Savoj sa 405.500 stanovnika.
