Kako je srpski mitraljez završio u Siriji?
Tovar teških mitraljeza prešao je put iz srpske državne fabrike u Kragujevcu, preko bugarskog trgovca oružjem i kampa za obuku u Saudijskoj Arabiji, do sirijskih pobunjenika, otkrivaju BIRN i OCCRP.
Srpski "Kojot" kod sirijskih pobunjenika
U patikama, ispranim farmerkama i duksu na kom piše "Life" (Život), dvadesettrogodišnji Salam (pravo ime poznato redakciji BIRN-a), pripadnik pobunjeničke Slobodne sirijske vojske, fotografisao se u februaru 2016. godine sa potpuno novim teškim mitraljezom koji je tek bio isporučen njegovom bataljonu.
Gde je tačno oružje proizvedeno i kako se našlo u prašnjavom dvorištu u severnoj Siriji, nije zanimalo ni njegove saborce iz 13. divizije koji su se borili protiv vojske Bašara al Asada u Alepu.
Međutim, zbog specifičnog oblika i očuvanosti mitraljeza fotografija okačena na Fejsbuk privukla je pažnju stručnjaka koji su pretpostavili da bi Salamovo novo oružje mogao biti tek proizvedeni M02 Kojot, teški mitraljez fabrike Zastava oružje iz Kragujevca.
Balkanska istraživačka regionalna mreža (BIRN) i Projekat za istraživanje kriminala i korupcije (OCCRP) otkrili su kako je ovaj Kojot kao deo pošiljke oružja za Slobodnu sirijsku vojsku tokom 2015. i 2016. godine prešao 6,000 kilometara dug put od proizvodne trake Zastava oružja do Salama - uz učešće Srbije, Bugarske, Saudijske Arabije, Turske i SAD.
Ovim putem oružje vredno 1,2 milijarde evra, finansirano sredstvima Saudijske Arabije, prebačeno je iz nekoliko balkanskih država, kao i iz Češke i Slovačke na Bliski Istok, uz, kako tvrdi bivši američki ambasador u Siriji, logističku podršku američke CIA.
Put Kojota pokazuje i kako Saudijska Arabija sistematski i protivzakonito preusmerava oružje različitim frakcijama na Bliskom Istoku, ali i kako balkanske vlade žmure na ovu unosnu trgovinu.
Bugarski trgovac oružjem kao posrednik
Istraživanje takođe pokazuje ključnu ulogu trgovaca oružjem. BIRN i OCCRP su otkrili da je firma koja je posredovala u ovom poslu u vlasništvu bugarskog biznismena Petra Mandžukova, trgovca oružjem, medijskog tajkuna i bivšeg agenta bugarske Državne bezbednosti iz komunističke ere.
Početkom 2016, Salam je sa još 150 boraca stigao iz Sirije u Ankaru, glavni grad Turske. Nakon nedelju dana zdravstvenih i bezbednosnih provera, vojnim avionom prebačeni su u Saudijsku Arabiju.
Kako je rekao, svo oružje za njegov bataljon prošlo je kroz "VOK“ u Turskoj, kako se nazivaju Vojni operativni komandni centri u Zalivu, Turskoj i Jordanu, kojima upravljaju arapske, turske i zapadne obaveštajne agencije. Centri se koriste kao logističke baze i baze za obuku.
Od juna 2015. do avgusta 2016. godine, najmanje 50 teretnih aviona transportovalo je oružje i municiju iz Centralne i Istočne Evrope do vojnih baza u Saudijskoj Arabiji. Novinari su ušli u trag i letovima koji su nosili vojnu opremu od zalivskog kraljevstva do Turske, odakle je oružje preneto u severnu Siriju.
Značajno povećan promet Zastava oružja
Pročitajte još:
* Zaštita od Amera: Asad traži "buk" i "tor" od Putina?
U pisanom odgovoru na pitanja BIRN-a, uprava za odnose s javnošću srpskog Ministarstva odbrane je navela da je fabrika Zastava prodala 2015. i 2016. godine "izvestan broj" Kojota namenjenih izvozu u Saudijsku Arabiju bugarskoj firmi za trgovinu oružjem BIEM iz Sofije.
BIEM je u većinskom vlasništvu Petra Mandžukova, vodećeg bugarskog tajkuna koji se bavi građevinarstvom, medijima i proizvodnjom vina, a najpoznatiji je po trgovini oružjem. Mandžukov je takođe bio suvlasnik CSKA Sofija, drugog po veličini fudbalskog kluba u Bugarskoj.
Srpske fabrike naoružanja rade u punom kapacitetu, primaju nove ljude i povećavaju broj smena kako bi zadovoljile potražnju, naročito iz Saudijske Arabije i SAD.
Fabrika Zastava oružje iz Kragujevca, kao i fabrika bombi, raketa i granata Krušik iz Valjeva, zabeležile su značajno povećanje prometa tokom 2014. i 2015. Zastava je 2015. zabeležila promet od 36 miliona evra, 10 miliona više nego prethodne godine.
UN podaci o trgovini otkrivaju da je Srbija nastavila da izvozi oružje u Saudijsku Arabiju tokom 2016. godine, zabeleživši, prema najnovijim dostupnim podacima, prodaju od 36 miliona evra u prvih devet meseci.
