Ratni gubitnici pucaju u Principa

Odlaskom akademika Andreja Mitrovića srpska istoriografija izgubila je velikog istoričara čije kapitalno izdanje "Istorija Srbije u Prvom svetskom ratu" može da posluži Beogradu kada se, povodom stogodišnjice od početka Velikog rata, bude suprotstavljao revizionistima. Da li će to biti dovoljno s obzirom kakva se istorijsko-propagandno-filmska ofanziva sprema u državama koje su bili izazivači i na kraju gubitnici prvog velikog sukoba svetskih razmera?

Gavrilo Princip

 

- Suštinski problem našeg društva je u gubljenju ključnih istorijsko-kulturno-identitetskih oslonaca. Ovde još nije rešeno da li je Gavrilo Princip bio nacionalni heroj ili terorista. Čak ima i onih među nama koji smatraju da Austrougarskoj nije trebalo pružiti otpor. Ne možete da se pripremate za tako jednu važnu godišnjicu, a da niste raščistili sami sa sobom - odgovara istoričar Miloš Ković.

Iako je rat počeo objavom, a dan kasnije i napadom Austrougarske na Srbiju 29. jula 1914, Evropa bira Sarajevo za centar međunarodnog naučnog skupa. Francuska kao sila pobednica pokušala je biti glavni organizator, ali su vlasti u Sarajevu izgurali Gale na periferiju dok će glavnu reč voditi učesnici iz poraženih država Nemačke, Austrije, Mađarske, Bugarske...

Organizatori su se pokrili i srpskim učesnicima, ali kakvim? Kako saznajemo, poziv je prihvatio istoričar Nikola Samardžić, doskorašnji sledbenik Čede Jovanovića koji sada samuje svoju "krstašku misiju" o "nacističkoj Srbiji".

Sve je to deo trenda revizije uzroka i posledica Prvog svetskog rata u kome se atentat na austrougarskog nadvojvodu proglašava uzrokom, a ne povod koji se lepo namestio Beču za agresiju na Srbiju koja je posle dva balkanska rata bila i ljudski i materijalno istrošena i bez snage i motiva za ratni sukob sa neuporedivo jačim protivnikom.
 

Akcija u Njujorku: Plakati za pomoć Srbima, američkim saveznicima

I dok Ković kaže da domaća istorijska nauka treba da objavljuje radove na ovu temu na vetskim jezicima, druga strana uveliko radi na reviziji, ignorišući fakta, a neretko ih i falsifikujući. Još je profesor Hans Ibersberger na osnovu falsifikovanog prevoda pisma vođe "Crne ruke" Dimitrija Apisa tvrdio da je Rusija odobrila i finansirala Sarajevski atentat.

Ali ne samo nemački i austrijski, već i istoričari anglosaksonskog područja posežu za nategnutim tezama. Šon Mek Mikin u knjizi "Ruski uzroci Prvog svetskog rata" odgovornost svaljuje na Rusiju, a Kristofer Klark Mladu Bosnu upoređuje sa Al Kaidom.

Vladimir Dedijer, čija je knjiga "Sarajevo 1914" proglašena za knjigu godine 1984. u anketi "Njujork tajmsa" svojevremeno je bio prorok, predviđajući kako će se istorija upodobljavati interesima moćnih i kako će se obnoviti konstrukcije imperijalne politike da su Srbija i Srbi odgovorni za Prvi svetski rat. Objašnjavao je to politikom velikih sila.
 

Uskoro na filmu: Suđenje Gavrilu Principu

 

- Za njih su uvek krivci mali narodi i države koji se bore za pravdu, slobodu i nezavisnost. Moćni dugo pamte i osvetnički su raspoloženi - govorio je Dedijer.
 

Spomenik okupatoru Sarajevski atentat: Franc Ferdinand i Sofija Gavrilo Princip, čiji je hitac usmrtio Franca Ferdinanda, bio je član Mlade Bosne. Zato što je bio maloletan izbegao je smrtnu kaznu, ali je ubrzo, pred završetak rata, umro u češkom zatvoru.   Današnje Sarajevo više nema Principov most, niti njegove u betonu urezane stope, dok se bošnjačke vlasti spremaju da podignu spomenik Ferdinandu. Srpski premijer Ivica Dačić nedavno je konstatovao da "ne zna nijedan narod koji okupatoru podiže spomenik".

I dok se Srbija presabira na koji sve načine se suprotstaviti prekrajanju istorije, saveznika još uvek ima u ozbiljnoj istoriografiji koja se drži naučno utemeljenih radova Frica Fišera. U studiji "Posezanje za svetskom moći" čuveni nemački istoričar nesporno dokazuje da je do Prvog svetskog rata došlo zbog ambicije Nemačke da se teritorijalno proširi na račun drugih evropskih zemalja i pridobije status kolonijalne sile.

Vudro Vilson: Srpska zastava na Beloj kući Divni narod srpski: Vudro Vilson Kako se na Srbiju gledalo u vreme Prvog svetskog rata, vidi se i iz odluke tadašnjeg američkog predsednika Vudroa Vilsona koji je 28. jula 1918. naložio da se na Beloj kući ali i u svim javnim institucijama glavnog grada SAD vijori srpska zastava. U proglasu koji je čitan u crkvama širom zemlje i objavljen u dnevnim novinama, Vilson je, između ostalog, poručio: " "U nedelju 28. jula pada četvrta godišnjica od dana kada je divni narod srpski, objavom rata od strane Austrougarske, bio pozvan da brani svoju zemlju i svoja ognjišta od strane neprijatelja spremnog da ga uništi. Plemeniti je taj narod odgovorio.   Tako čvrsto i hrabro oduprli su se vojnim snagama zemlje deset puta većim od njihovog stanovništva i vojne moći, i tek kada su tri puta proterali Austrijance i nakon što su Nemačka i Bugarska pritekle u pomoć Austriji, bili su primorani da se povuku preko Albanije. Pošto je njihova zemlja bila opustošena i njihovi domovi razoreni, duh srpskog naroda nije bio skršen. Njihova ljubav prema slobodi ostala je neumanjena..."