I dalje postoje zablude oko logora Staro sajmište
Istorija nekadašnjeg koncentracionog logora na Sajmištu u Beogradu i dalje nije u potpunosti istražena i postoje mnoge zablude i kontroverze, uključujući i oko broja žrtava, ukazano je na skupu o budućem uređenju prostora Sajmišta.
Predavač na britanskom Otvorenom univerzitetu Jovan Bajford rekao je da se i dalje navodi broj od 40.000 žrtava, od kojih je 7.000 Jevreja, koji je neposredno posle Drugog svetskog rata ustanovila Državna komisija za utvrđivanje zločina.
On je naveo da je problem u tome što se nalazi te komisije uglavnom zasnivaju na izjavama svedoka, navodeći da je komisija tokom ekshumacija otkrila 10.000 tela žrtava logora na Starom sajmištu.
Prema njegovim rečima, sličan problem utvrđivanja broja žrtava javlja se i u slučaju drugih logora poput Jasenovca, Manjače ili Jajinaca.
"U Srbiji nema dovoljno energije i motiva da se preispitaju podaci Državne komisije i utvrdi broj žrtava u Drugom svetskom ratu", ocenio je Bajford.
Ukazao je da je na problem marginalizacije jevrejskih žrtava, navođenjem većeg broja žrtava logora i zanemarivanjem činjenice da su svi Jevreji u logoru ubijenu dok su ostali logoraši puštani.
On je naveo da je zabluda i da je logor koji je bio pod nemačkom upravom bio deo sistema logora NDH jer se nalazio na njenoj teritoriji, tako da srpske kolaboracionističke vlasti nisu bile odgovorne.
Ta tvrđa se posebno mogla čuti tokom 90-tih godina prošlog veka u Srbiji, a bilo je predloga da se Sajmište predstavi kao kao sistem jasenovačkih logora, rekao je on.
Prema njegovim rečima, u javnosti i dalje postoji takva opcija, a zastupaju je i neke političke stranke, poput Demokratske stranke Srbije.
Američki istraživač Holokausta i profesor na Univerzitetu Severne Karoline u Čepel Hilu Kristofer Brauning (Ćritopher Browning) rekao je da su dve faze Holokausta - uništavanje Jevreja streljanjem i u gasnim komorama u logorima smrti, u Srbiji bile objedinjene i da su se desile vrlo rano u periodu od jesni do proleća 1941/42. godine.
Holokaust u Srbiji tokom Drugog svetskog rata karakteriše i to što Jevreji nisu slani u druge delove Evrope već su ubijani u Srbiji a to je omogućilo više specifičnih okolnosti, uključujući i posledice ustanka i sistema odmazde koji su sprovodile nemačke okupacione vlasti.
"U svim zemljama Evrope postojalo je potpuno odsustvo solidarnosti većinskog stanovništva sa jevrejskom manjinom", rekao je on i dodao da je u Srbiji bilo protesta zbog ubijanja Srba, ali ne i zbog ubijanja Jevreja i Roma.
Na skupu je ukazano da je u vreme bivše Jugoslavije postojao otpor da se govori o žrtvama kao pripadnicima određenih naroda, jer bi to otvorilo pitanja i o tome ko je počinio zločine i kakav se rat vodio, da bi tokom 1990-tih u Srbiji počelo da se govori o srpskim žtveama, ali ne i o Jevrejima jer to nije donosilo političke
koristi.
Rasprava se vodila i o tome kakva je uloga memorijalnih centara i da li treba predstaviti i druge slojeve istorije nekog mesta koje je bilo stratište. Ocenjeno je da treba sačuvati objekte koji podstiču sećanje, a izneta je i ocena da pored podsećanja takvi centri moraju imati edukativnu ulogu.
Ukazano je i da Holokaust i stradanje ne smeju biti u nekom budućem memorijalnom centru na Sajmištu potisnuti drugim aspektima.
Bajford je ukazao na potenciranje urbanističkog i arhitektonskog značaja Sajmišta, kao bisera jugoslovenske arhitekture 1930-tih, što je, prema njegovim rečima, posledica idealizacije predratnog društva i života.
