Junaštvo Srbina iz Srebrenice: Glavu dajem, na braću neću!
U Njegoševom parku u Podgorici, na levoj obali Morače, nedaleko od poznatog Blažovog mosta, opelom koje su služili sveštenici Mitropolije crnogorsko-primorske i prigodnom svečanošću kojoj je prisustvovao veliki broj građana, juče je odata pošta Ljubu Jevtiću, Srbinu iz Srebrenice, kojeg su pre tačno 100 godina, 16. septembra 1916, tu streljali austrougarski okupatori.
Priča i konkretniji podaci o ovom čoveku potonuli su u zaborav, tako da je preteklo samo skromno spomen-obeležje koje su mu posle Prvog svetskog rata s poštovanjem tu podigli zahvalni građani Podgorice. Spomenik je tu čamio u korovu i zub vremena je činio svoje sve do pre pet godina kada je istoričar Vukić Ilinčić jednim kratkim tekstom podsetio na ovog zaboravljenog heroja i podstakao akciju da se njegov spomenik obnovi i uredi.
Na skromnom obelisku od belog mramora, ispod krsta u lovorikama piše: "Ljubo Jevtić, dobrovoljac iz Bosne - Srebrenica, strijeljan od neprijatelja 16. IX - 1916. god", a na poleđini samo: "Podigoše građani Podgorice."
Do danas je ipak ostala zagonetka ko je bio taj mladi čovek i zašto je streljan. Jednu verziju, jedini potpuniji pisani trag, ostavio je istoričar Ilinčić, koji tvrdi da je Jevtić bio jedan od onih Srba iz Bosne i Hercegovine koji su prebegli u Crnu Goru da bi izbegli austrougarsku mobilizaciju.
- Početkom 1916. godine, odnekud je sa nekoliko svojih drugova došao u Crnu Goru - piše Ilinčić - i nakon kapitulacije Crne Gore, januara 1916, pokušao da preko Skadra ode u srbijansku vojsku, koja je zajedno sa saveznicima bila već u Grčkoj. Međutim, okupator ga je otkrio, uhapsio i osudio na smrt iste godine. Iz Kaznenog zavoda Jusovača odveden je na gubilište u okovima, a prije toga podgorički paroh Joko Leković ga je ispovijedio.
Paroh Leković je tajno pozvao Podgoričane da u što većem broju prisustvuju strijeljanju ovog srpskog patriote, što su oni i učinili. Streljačka četa sprovodila je Jevtića kroz dugi špalir građana, koji su mu klicali, plakali i bacali cvijeće. Svoje posljednje trenutke Ljubo Jevtić proveo je pred streljačkim strojem ispred današnje Skupštine Crne Gore, 16. septembra 1916. godine, držeći se ponosno, hrabro i uzvikujući parole protiv tiranije crno-žute monarhije...
Simbol prkosa
- Ime Ljuba Jevtića odavno slovi kao kandidat da ga ponese i neka od podgoričkih ulica - veli Cvetko Vukčević, dugogodišnji predsednik komisije koja brine o imenovanju ulica u Podgorici - ali, nažalost, još nemamo nikakvih bližih podataka o njemu. On je svakako simbol prkosa i herojskog otpora austrougarskom okupatoru i razmišljamo o tome da možda dvije susedne ulice nazovemo imenima Ljuba Jevtića i Petka Uskokovića koji je smogao snage i hrabrosti da na Bogetićima 1917. stane pred švapski streljački stroj i zamijeni svog mlađanog sinovca Krsta, koji je kao talac, ni kriv ni dužan, bio osuđen na smrt.
Po drugoj verziji koja je tinjala i do ovih vremena preko potomaka doprla iz sećanja starih Podgoričana, Jevtić je u Podgoricu dospeo kao austrougarski vojnik nakon kapitulacije i okupacije Crne Gore 1916. godine.
U jednom trenutku, u jeku krvavih okupatorskih represalija protiv malobrojnih komitskih grupa, onih koji nisu hteli da se saginju i odlažu oružje, krvlju orošeno i slavom ovenčano na Mojkovcu u herojskoj bici za spas srpske vojske i naroda, i Jevtić se našao u streljačkom stroju i dobio zadatak da puca u zarobljenu i povezanu braću.
On je, međutim, bacio okupatorsku pušku: "Evo glava, ali ne mogu pucati u braću..."
Naravno, i on se ubrzo našao pred streljačkim strojem jer glavnokomandujući, zloglasni austrougarski guverner za Crnu Goru Viktor Veber, nije znao šta je patriotizam i rodoljublje, šta za čoveka ovog podnebesja znače vojnička čast i dostojanstvo...
