"Istorija Republike Srpske" (8): Teror se pretvorio u genocid
Čim su dobili svoju NDH, koja je obuhvatala i Bosnu i Hercegovinu, ustaški režim je smjesta počeo da gradi fašističku totalitarnu državu. Njeni temeljni zakoni bili su rasni, doneseni tokom maja 1941. Već u maju i junu, započela je kampanja terora, koja se ubrzo pretvorila u genocid nad Srbima, Jevrejima i Romima. Za razliku od holokausta, genocid u NDH je imao karakteristike vjerskih progona u Evropi 16. i 17. vijeka.
Progoni u Bosni i Hercegovini kulminirali su tokom ljeta 1941. godine i u vrijeme ofanzive na ustaničku Kozaru 1942. godine. Velika većina od procijenjenih 350.000 žrtava koje su pale u Bosni i Hercegovini tokom Drugog svjetskog rata, bila je iz reda srpskog naroda, i to su prije svega bili civili.
Kako da naručite ovu knjigu
Srpsko-englesko izdanje "Istorije Republike Srpske" možete poručiti preko internet prezentacije njnjnj.istorijarepublikesrpske.rs ili na telefon +381643231166 .
Žrtve - čitava sela i krajevi
Pored državnog, vojnog i policijskog progona, koji je prvih mjeseci obuhvatio prije svega predvodnike bosanskohercegovačkih Srba - episkope, sveštenike, političare, učitelje, ljekare - uskoro su žrtve genocida nad srpskim narodom postala čitava sela i krajevi naseljeni Hrvatima i muslimanima.
Procjenjuje se da je, do kraja rata, od deportovanih u Slavoniju, ubijeno, umrlo ili nestalo 16.500 Srba. U masovnim pokoljima u Hercegovini ubijeno je oko 12.000 Srba, u istočnoj Bosni blizu 50.000, u Bosanskoj krajini više od 77.000, a u srednjoj Bosni oko 11.000.
Dakle, samo u neposrednim progonima i pokoljima stradalo je oko 166.000 ljudi, a s njima i oko 40.000 žitelja u oblasti Kozare.
Bačen u peć za pečenje cigala
Na teritoriji Bosne i Hercegovine masakrirani su episkopi Srpske pravoslavne crkve.
Mitropolit dabrobosanski Petar Zimonjić uhapšen je 12. maja 1941. godine i odveden u Zagreb, u zatvor Kerestinec, gdje je jezivo mučen, da bi konačno bio ubijen u koncentracionom logoru Jasenovac.
Prema nekim navodima, izmrcvaren je i bačen u peć za pečenje cigala.
Episkop banjalučki Platon je bolestan odveden van grada i umoren brutalnom smrću - leš je nađen u rijeci tek poslije 17 dana.
Episkopa zahumsko-hercegovačkog Nikolaja su iz ustaškog zatvora, i od smrti, spasle italijanske vojne vlasti, pa je prebačen u Srbiju, gdje je 1943. godine umro.
"Istorija Republike Srpske":
Fratar na čelu ustaške vojske
Talas masovnih zločina počeo je u junu 1941. godine. Hiljade ljudi je bačeno u jame po Hercegovini, čitava sela su zatirana u Bosanskoj Krajini i Podrinju.
U selu Prebilovci, u dolini Neretve, tokom samo jednog dana, 6. avgusta, ubijeno je 600 od 1.000 žitelja, uglavnom žena i djece, a mnogi su živi bačeni u duboku kamenu jamu. Kasnije je ubijeno još 200 Prebilovčana.
U selu Drakulić, kod Banjaluke, jedinice Pavelićeve garde su 7. februara 1942. masakrirale 1.363 osobe. U Drakulićima, Šargovcu i Motikama ubijeno je 2.315 stanovnika. Među njima 551 dijete. U Drakulićima su poklani svi učenici osnovne škole.
Ustašku vojsku koja je počinila sve te zločine predvodio je i jedan fratar - Miroslav Majstorović.
Žrtve među svetiteljima
Srpska pravoslavna crkva je od osnivanja Pećke arhiepiskopije 1219. do 2008. godine kanonizovala 108 osoba. Čak 35, jedna trećina tih svetitelja, poginulo je ili umrlo tokom Drugog svjetskog rata, velika većina njih 1941, većina na teritoriji Bosne i Hercegovine.Naoružani muslimani progone susede Srbe
U srebreničkom kraju ustaške vlasti su naoružale lokalne muslimane.
Prema popisu iz 1931, u kotaru je bilo gotovo podjednako Srba i muslimana. Iako je kotarski predstojnik bio musliman, oženjen Srpkinjom, pa je možda i zbog toga štitio lokalne Srbe, naoružani muslimani su progonili svoje susjede Srbe.
Početkom 1942. spaljena su sela Brežani, Podravno i Turija.
Poslije kratkog perioda kad su partizani 1943. zauzeli varoš, jedinice Crne legije su za odmazdu masakrirale veliki broj Srba u Srebrenici. Poubijani su u samoj varoši, a mnogi kad su pokušali da pobjegnu preko Drine.
Devastacija Jasenovca
Što se najvećeg koncentracionog logora na Balkanu, Jasenovca, tiče, politika potonjih komunističkih vlasti bila je nejasna.
To je bio logor NDH, delom u Bosni. Pole rata je podignut monumentalni spomenik, ali je prvobitni logor - devastiran. Jasenovac je jedini iz niza koncentracionih logora u Evropi čija je žica uklonjena a zgrade većinom porušene.
Vlasti su nastojale da ogroman broj ljudi ubijenih u Jasenovcu predstave kao žrtve fašizma.
Procjene broja žrtava - ali ne radi viktimizacije srpskog naroda ili osporavanja političkih prava Hrvata ili muslimana - navode da je bilo 700.000 žrtava, od kojih su veliku većinu činili Srbi.
Muslimane ubijali četnici
Prema nalazima Komisije za utvrđivanje zločina okupatora i njegovih saradnika, u srezu Srebrenica Srbi su činili 70 odsto ratnih žrtava: od 1941. do 1945. od 1.011 Srba oko 90 odsto su ubile ustaše.Žrtava je bilo i među muslimanima - 400, a većinom su ih ubili četnici.
"Prihvatni" logor Jasenovca - gubilište
Osamdesetih godina 20. vijeka započela je organizovana kampanja osporavanja broja žrtava u Jasenovcu.
Budući da ustaške vlasti nisu vodile evidenciju svojih zločina, ni popis žrtava - masakrirali su čitave krajeve, a dio ubijenih su bacali u Savu ili spaljivali u krematorijumima - teško da će ikada biti dokučen i približan broj žrtava.
Na desnoj obali Save, u oblasti Donje Gradine, radio je "prihvatni" logor u okviru Jasenovačkog kompleksa. Ovaj prostor je, u stvari, bio masovno gubilište u koje su dovođeni Srbi, u velikom broju žene i djeca, i na monstruozne načine ubijani.
Tokom prvih mjeseci, u Gradinu su dovođeni Srbi iz posavskih sela i gradova. Poslije zauzimanja Kozare ubijeno je oko 40.000 Srba, u najvećem broju upravo u Donjoj Gradini.
