125 godina od rođenja velikog srpskog pisca
Navršava se 125. godina od rođenja Miloša Crnjanskog. Neprevaziđeni srpski pisac Crnjanski rođen je 26. oktobra 1893. godine.
Brojni tumači njegovog dela naglašavali su da je Crnjanski (1893-1977) na jedinstven način predstavio izuzetno teško istorijsko iskustvo srpskog naroda, razvejanog sticajem tragičnih okolnosti već vekovima na širokim prostranstvima srednje i istočne Evrope, što je centralna tema njegovog kapitalnog dela "Seobe".
Bio je sjajan stilista, jedna je od ključnih pojava srpske književnosti uopšte.
U Beogradu od 1980. godine deluje njegova zadužbina, koja svake druge godine dodeljuje nagradu za najbolju prvu knjigu piscu iz svih oblasti u kojima se ogledao Crnjanski (poezija, roman, pripovetka, esej, drama) a dodeljuje i nagradu "Stražilovo" za najbolje studentske radove o delu Crnjanskog.
Crnjanski je rođen u Čongradu, danas Mađarska, tada Austro-Ugarska, gde se njegov otac, niži činovnik, našao po kazni. Zbog neobuzdanog ponašanja uklonjen je iz Banata, u sredinu koja je bila gotovo potpuno nesrpska. I po ocu (Ilandža) i po majci (Pančevo) Crnjanski je bio Banaćanin.
Detinjstvo i ranu mladost proveo je u Temišvaru, koji je s puno topline opisivao u sećanjima, kao i malenu srpsku zajednicu, ostatak ostataka nekada ugledne i bogate srpske opštine.
U toj sredini je upio strasnu ljubav prema tradicijama svog naroda i sva njegova dela, čak i ona s lirskom tematikom ili antiratna kakva je pisao ranih dvadesetih prožeta su posebnom vrstom mističnog patriotizma.
Pripadao je generaciji koju je užasna klanica Prvog svetskog rata potpuno odredila, u austrijskoj uniformi prošao je Galiciju i italijanski front, i rana njegova dela odraz su tog duha.
Diplomirao je na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Školovao se prethodno u Beču i Rijeci, a kasnije i u Parizu. Bio je profesor, novinar, publicista, a od 1928. zaposlen je u Centralnom pres birou vlade Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (kasnije Jugoslavije) pri diplomatskim predstavništvima u inostranstvu.
Okupacija Jugoslavije 1941. zatekla ga je u Rimu, odakle se preko Lisabona zaputio u London. Iz emigracije, koju je teško doživeo, vratio se u otadžbinu 1965.
U romanu "Seobe", čiji je prvi deo napisao 1929. a drugi 1962. opisivao je tragično rasejanje Srba na širokim prostorima Srednje Evrope i Južne Rusije. Delo je nastalo na realnim istorijskim osnovama.
Ostala dela kojima je Miloš Crnjanski večno zadužio srpsku književnost su: romani "Dnevnik o Čarnojeviću", "Kod Hiperpborejaca", "Roman o Londonu", "Kap španske krvi", pesme "Lirika Itake", "Lament nad Beogradom", novela "Priča o muškom", drame "Maska", "Konak", "Nikola Tesla", putopisi "Ljubav u Toskani", "Knjiga o Nemačkoj", "Naša nebesa", "Naše plaže na Jadranu", "Boka Kotorska", "Knjiga o Mikelanđelu", "Embahade".
Za roman "Seobe" je 1930. dobio nagradu Srpske akademije nauka. Kada je 1973. godine svečano otvorena nova zgrada Narodne biblioteke Srbije na Vračarskom platou, a biblioteka počela da dodeljuje nagradu za najčitaniju knjigu godine u bibliotekama Srbije, prvi dobitnik bio je Crnjanski za "Roman o Londonu", koji je prethodno dobio NIN-ovu nagradu za roman godine.
