Pijanka u zatvoru
Prve beogradske kafane nosile su imena prema svojim gazdama ili vlasnicima zgrade u kojoj su otvorene.
Drugih imena i nazvanja nije bilo, utvrđuje Branislav Nušić u svojoj hronici o stecištima javnog života, dajući najpoznatije primere onog doba: Šiška-Lazina, Kolarac, Hadži-Maksimova, Uroševa, Šiškova, Hajdukovićeva kafana, Panđelova, Pandilova, Taletova, Dumina, Najdanovića, kafana Petka baštovana, Pere Džambasa, Žmurkova, Čadina (postalo od Čiča Dina, skraćeno Ča Dina - Čadina), Alekse Žandara, Vitorova pivnica, Germanova bašta, Đozina kafana, Zuljanova kafana, Šumenkovićeva, Sokolovićeva...
Starac sa papagajimaKafana kod Dva papagaja dobila je ime na sasvim poseban način, otkriva Branislav Nušić. "Tu je, u jednoj maloj kućici, stanovao neki starac koji je imao dva mala zelena papagaja i sa njima je zalazio na vašare i crkvene slave, te su izvlačili one ceduljice u kojima je ispisana sudbina. On je kavez sa ovim tičicama držao uvek nad vratima svoje sobice u koju se s ulice ulazilo, te su se deca zbirala i zabavljala gledajući zelene tice. Na taj način oni su postali popularni i čitav kraj se njima označio: "Tamo kod ona dva papagaja!" te i docnije, kad je i starca i njegovih papagaja nestalo, reklo bi se: "Tamo kod dva papagaja", pa nije čudo sto je i sama kafana, koja se tu digla, i bez volje gazdine, sama sobom dobila naziv kod "Dva papagaja"." |
"Naročita imena kafana ponikla su najpre po mestu na kome su, bez namera da to bude firma kafana. Tako, na primer, kafana Tekija bila je u blizini one tekije na staroj velikoj pijaci, pa su je tako i prozvali: 'ona kafana kod tekije', određujući time njeno mesto. Kasnije, povikom i kafana se sama prozvala Tekija.
Tako isto kafana Tobdžijska pijaca, Astronomska kula, Ladno kupatilo, Čubura, Smutekovac, Veliki bašamaci, Narodna skupština, itd. Razume se da i među ovim nabrojanim kafanama, koje nose imena po mestu, ima i poznijeg datuma - Narodna skupština, Astronomska kula - ali su one samo usvojile tradiciju koja je zaostala od prvih kafana i od prve pojave krštavanja kafana."
Drugi način na koji su kafane dobijale ime bio je prema nekakvoj oznaci ili predmetu koji se izdvajao u njihovoj blizini. Dva jablana, kasnija kafana Zagreb, krštena je prema dva usamljena drveta ove vrste koji su pored nje rasli, pa se i ceo kraj označavao kao "tamo kod dva jablana". Prirodno je, dakle, da je ta okolnost nametala i ime kafani, utvrđuje Nušić:
"Tako je i postalo i ime Zlatna rupa, po blizini one poznate rupe na Vračaru, koja je za vreme dinastičkih proganjanja, prošloga veka, služila kao zatvor u koji su trpani politički protivnici. Na taj je način dobila naziv i kafana kod Palidrvca jer se nalazila u neposrednoj blizini prve naše fabrike palidrvca, na Dorćolu."
