Manastir Hilandar (16): Pomoć sa svih strana

U Hilandaru se razvijala naročita vrsta pravoslavne duhovnosti koja je spojena sa barokonom književnošću iz ukrajinske prestonice Kijev. U Hilandaru se sastavljaju i pišu knjige u tom duhu, ali ta književnost naporedo živi sa tradicionalnom, koja je vekovima uticala na obrazovanje svetogorskih monaha. Vrhunska tačka ovog razvoja ostvarena je u 18. veku.

Zahvaljujući neverovatnoj upornosti Hilandaraca, stvoren je kult Hilandara i njegove ogromne istorijske uloge za srpski narod. To saznanje se kod srpskih trgovaca, oficira, zanatlija i seljaštva primalo kao sveti obred. Svest o važnosti Hilandara je dobila ulogu srpskog zajedništva.

Još od 1660. godine pisalo se o tome da su Hilandarci sakupljali novac prilozima i zarađivali ga prosvećivanjem i iznajmljivanjem knjiga. Njihova prosvetiteljska misija sezala je čak do Križevaca u zagrebačkoj biskupiji. Službene veze Hilandaraca sa austrijskim carevima zasnovane su 1688. godine kada im je car Leopold Prvi izdao dozvolu za skupljanje priloga i prosvećivanje naroda austrougarske monarhije.

Hilandarci su bili primorani na taj dogovor pošto su srpski monasi zbog ratova i velikih dažbina Turcima pali u veliku bedu. I ova carska milost nije bila besplatna. Austrijska carevina je, prodirući na Balkan, na sve načine želela da pridobije balkanske hrišćane, a posebno njihovu Crkvu. U tim vremenima, Pećka patrijaršija na Kosovu se pokazala kao sve veći zaštitnik Hilandara. O njemu se tokom 18. veka brine i Karlovačka mitropolija na severu. Kada je 1722. godine veliki požar teško oštetio manastir, Hilandarci su brzo organizovali prikupljanje priloga za obnovu preko Karlovačke mitropolije.