Kraljevina Jugoslavija je 1938. godine na Poljoprivrednom sajmu u Milanu prvi put Evropi predstavila dva svoja jedinstvena proizvoda, šljivovicu i suve šljive. Onda je posle 80 godina sada već uveliko zaboravljeni ministar trgovine Slobodan Milosavljević udario u medijske talambase i obnarodovao da je Srbija zvanično zaštitila domaću rakiju po recepturi iz sela Šljivovice, koje se nalazi na tromeđi Mokre Gore, Tare i Zlatibora.

A. Čukić

Česi nas pretekli i zaštitili nacionalno piće

- Šljivovica je prvi zaštićeni srpski brend i niko u svetu više neće moći da koristi ovaj naziv. Osim toga, Ministarstvo poljoprivrede do sada je za ovu namenu imalo na raspolaganju oko 40 miliona dinara, što nije velika suma za ovako ozbiljan posao - izjavio je Milosavljević za medije.

I onda je usledila tišina. Narod se obradovao međunarodnom uspehu, a političari to više nisu pominjali sve dok nije otkriveno da su te iste 2007. godine Česi pretekli Srbiju i zaštitili nacionalno piće "slivovice"! Kako je to u tom trenutku uspelo srpskom ministru i na šta je potrošeno 40 miliona dinara niko više nije pitao.

Evropska unija je ponudila rešenje tako što je ustanovljeno da svi slovenski narodi koriste izraz "šljivovica", pa je predloženo da Srbija zaštiti svoje nacionalno piće pod imenom srpska šljivovica, poput škotskog viskija, a da isto tako urade i ostali. To ni dan-danas nije urađeno, a dosad je Srbija međunarodno zaštitila samo tri svoja proizvoda: homoljski med, leskovački domaći ajvar i vino bermet.

Proizvod koji postane poznat u svetu postaje brend, a to može biti i neki običaj ili ličnost. Zbog toga se danas često kaže da je Novak Đoković najpoznatiji srpski brend. A neki proizvod stiče takav naziv zbog posebnog porekla, vrhunskog kvaliteta i prepoznatljivih karakteristika i vrednost mu raste imajući u vidu koliko je truda i sredstava uloženo u njegov identitet.

Proizvodi zaštićenog geografskog porekla imaju veću cenu, a prema Lisabonskoj konvenciji, ne podležu carinskim barijerama, nema propisanih kvota za njihov izvoz na tržište Evropske unije i na domaćem i inostranom tržištu prodaju se skuplje od običnih proizvoda. Postupak za registraciju nekog proizvoda oznakom geografskog porekla pokreću sami proizvođači, mahom udruženja, dok je uloga Ministarstva da podstiče uključivanje što većeg broja proizvođača u sistem zaštite geografskog porekla.

U regionu se dosad vodilo nekoliko ratova oko zaštićenih proizvoda, a najviše kopalja polomile su Slovenija i Hrvatska oko kranjske kobasice i krške pršute. Slovenija je najviše napredovala u međunarodnoj zaštiti svojih proizvoda, pa tako dosad ima 12 međunarodno priznatih proizvoda, Hrvatska ima 10, Srbija tri, dok ostale zemlje bivše Jugoslavije nisu zaštitile nijedan proizvod.

U Srbiji su dosad nacionalno zaštićena 52 proizvoda, što je najviše u celom regionu. U Zavodu za intelektualnu svojinu zaštićeni su: goveđa užička pršuta, svinjska užička pršuta, užička slanina, sremski kulen, homoljski ovčji, kozji sir i kravlji sir, kladovski kavijar, leskovački roštilj, valjevski duvan čvarci, svrljiški kačkavalj, futoški sveži i kiseli kupus, ariljska malina, svrljiški belmuž, staroplaninski kačkavalj... Svi ovi proizvodi su na pola puta da budu i međunarodno zaštićeni, jer moraju prvo biti registrovani u državi porekla.

Krajem aprila 2014. u EU je bilo zaštićeno 336 naziva alkoholnih pića, 1.577 naziva vina i 1.184 naziva poljoprivrednih proizvoda. Iz našeg regiona za to tržište konkuriše svega stotinak proizvoda. U Evropskoj uniji hrana koja ima oznaku zaštićenog geografskog porekla skuplja je od 10 do 30 procenata. Francuska vina iz posebne berbe mogu da budu skuplja i 230 odsto u odnosu na ostala. Proizvodi sa zaštićenim geografskim poreklom uglavnom se izvoze, čuvaju nacionalni identitet, a i dobro su marketinško oružje u oštroj svetskoj konkurenciji.

Sutra - Rat za brendove (2): Recept star 150 godina