Špijunaža kao globalna društvena igra (4): Ljudi bez lica
U istoriju su upisana mnoga imena čuvenih špijuna, većina se proslavila delujući za vreme Prvog i Drugog svetskog rata, a među njima je najpoznatija Margareta Gertruda Cele, poznatija kao Mata Hari, čuvena plesačica egzotičnog plesa, koja je ubijena 1917. godine zbog špijuniranja za Nemačku tokom Prvog svetskog rata.
Slavu je stekla u Parizu svojim plesanjem, a kad je izbio rat, bila je ljubavnica i dama za pratnju mnogih bogatih ljudi i oficira. Iako nikada nije sa sigurnošću utvrđeno da li je radila za Francuze ili Nemce, pogubljena je zbog optužbe da je doprinela smrti oko 50.000 ljudi. Među damama špijunima nalazi se i Elizabet van Lu, špijunka koja je radila za Uniju za vreme američkog Građanskog rata. Predstavljala se kao saradnica dobrotvornog društva. Bilo joj je dozvoljeno da ulazi u
ozloglašeni zatvor Libi u Ričmondu, gde je zatvorenicima Unije donosila hranu i ostale potrepštine. Tamo je prikupljala informacije o kretanju vojske Konfederacije i prenosila ih američkim snagama.
Ostala je zapamćena kao najčuveniji špijun iz Građanskog rata, a njeno ime nalazi se u Holu slavnih vojne obaveštajne službe.
Možda jedan od najčuvenijih duplih agenata hladnog rata, Kim Filbi bio je britanski špijun, svetski putnik, koji je zapravo bio socijalista po opredeljenju pod kontrolom sovjetskog KGB-a. Tokom svoje karijere, koja ga je vodila put Španije, Afrike, Sjedinjenih Država, Istanbula i Moskve, Filbi je stekao reputaciju jednog od najsposobnijih britanskog špijuna, koji je sve vreme slao tajne informacije sovjetskoj ambasadi u Parizu. Mnogi smatraju da su njegovi izveštaji imali veliki uticaj na Staljinove političke odluke i da su doveli do početka Korejskog rata.
Višedecenijski šef istočnonemačke obaveštajne službe Markus Volf, poznat je kao čoveka koji je jednom politički spasao, a potom nenamerno srušio sa vlasti kancelara Vilija Branta.
Njegov agent Ginter Gijom radio je kao Brantov referent i sastavio je dosije o njegovom opijanju i burnim seksualnim aktivnostima zbog kojeg je Brant podneo ostavku. Na Zapadu su Volfa dugo nazivali "čovekom bez lica", a on je jednom prilikom rekao da je to samo dokaz gluposti zapadnih agencija, jer se nikada nije krio, na paradama povodom Prvog maja uvek je u generalskoj uniformi sedeo na tribini. Novinari ilustrovanog časopisa "Bunte" su 1991. godine pitali Volfa kakvu su ulogu igrale žene kao agenti. Odgovor je glasio: "Regrutovali smo sjajne mlade žene. Čarima nekih od njih bi podlegao i sam papa."
Atentat na LenjinaJedan od glavnih modela po kome je osmišljen lik Džejmsa Bonda, bio je Sidni Rajli, vrhunski špijun koji je radio za nekoliko vlada početkom 20. veka. Bio je majstor prerušavanja, često je prelazio državne granice pod različitim imenima, a zadatak mu je bio da dolazi do vojnih tajni, planova izgradnje i prototipova aviona. Često je koristio svoj šarm kako bi zavodio žene političara i visokih oficira. U svom najčuvenijem zadatku Rajli je radio kao vođa britanske obaveštajne grupe koja je imala za zadatak svrgavanje boljševičke vlade u Rusiji 1917. godine. Učestvovao je u izvođenju neuspešnog državnog udara i predvodio je pokušaj ubistva Lenjina. |
