Greške u imenima heroja
Srpsko vojničko groblje Zejtinlik u Solunu priprema se za obeležavanje stogodišnjice završetka Velikog rata sledeće godine.
Tokom aprila krenuće građevinski radovi na saniranju kapele i kosturnice koje je načela vlaga.
Ovi poslovi će se odvijati u okviru programa Ministarstva za kulturu Vlade Republike Srbije i Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, čiji predstavnici su nedavno boravili u ovom spomeničkom kompleksu.
Tada su razgovarali sa čuvarima Srpskog vojničkog groblja Zejtinlik Đorđem Mihajlovićem i Predragom Nedeljkovićem.
- Temelji ovog mauzoleja postavljeni su 1928. godine, a sve je završeno 1936. godine. Objekat su gradili majstori iz Srbije, a građevinski materijal je dovezen takođe iz Srbije - cement iz Beočina, kamen iz majdana kod Džepa, granit iz Ljiga.
Čempresi su doneseni iz manastira Hilandar na Svetoj gori. Srpsko vojničko groblje je podignuto na mestu gde je 1916. godine bila poljska bolnica srpske vojske - kaže Predrag Nedeljković koji tri godine pomaže čika Đorđu Mihajloviću oko održavanja spomen-kompleksa u čijem sastavu je oko 12.000 kvadratnih metara prostora na kome su srpsko i rusko groblje.
Precizni podaci
Nedeljković se bavi i istraživanjem manje poznatih detalja vezanih za Srpsko vojničko groblje gde su sahranjeni posmrtni ostaci i vojnika drugih država, ne samo Srbije.
- Došao sam do tačnih podataka o broju ovde sahranjenih srpskih boraca, ali i pripadnika drugih država. Tako su u kosturnici posmrtni ostaci tačno 5.583, na groblju je sahranjeno 1.440 srpskih ratnika. U ovom prostoru Srpskog vojničkog groblja Zejtinlik nalaze se i posmrtni ostaci 217 vojnika koji su u zajedničkoj grobnici, a reč je o srpskim ratnim zarobljenicima iz Carigrada. Tu je i grobnica sa 250 tela onih koji su potonuli u moru 14 kilometara od Soluna u zoru 27. maja 1941. godine. Tu je i partizansko groblje u kome je sahranjeno 129 ratnih zarobljenika koji su živote izgubili u nemačkom koncentracionom logoru tokom Drugog svetskog rata, koji je bio 2,5 kilometara daleko odavde - nabraja statistički precizno Predrag Nedeljković svoja saznanja.
Očevi dva glumca
Zanimljivo je da su u ovom kompleksu sahranjeni i Radomir Janketić otac doajena srpskog glumišta Miše Janketića, a preko puta njega otac takođe poznatog glumca Tanasija Uzunovića.
Predrag Nedeljković je istraživanjem došao do saznanja da porodica Uzunović nije iz Beograda, nego iz Niša i da je to pre i posle Velikog rata bila ugledna porodica u Srbiji.
Za Beograd Uzunoviće veže kuća koju im je država oduzela, a kasnije je u njoj bila smeštena rezidencija američkog ambasadora u Beogradu. Došao je Predrag Nedeljković do još mnogo zanimljivih detalja.
- Utvrdio sam da ima grešaka u ispisivanju imena sahranjenih srpskih boraca na ovom groblju, jer to su radili Grci. Tako se dogodilo da jedan član porodice Cekić iz Leskovca, koju lično poznajem, ovde bude sahranjen pod prezimenom Sekić. Oni su naša slova pisali onako kako to ide u grčkom jeziku, pa je naše ćirilično N kod njih ćirilično I, a problem je bio i sa pisanjem ćiriličnih slova Đ i Ć - kaže Nedeljković.
Keti Harlej jedina žena
Ovde se nalazi i groblje Komonvelta u kojem je sahranjeno 1.648 vojnika, od kojih većina nisu Englezi, nego su Škoti, Novozelanđani, Australijanci, Kanađani.
Vremeplov
S obzirom da tri godine radi u ovom spomen-kompleksu, prikupio je mnogo podataka. Rešio je da to pretoči u knjigu koja će imati dosta novih i do sada nepoznatih ili malo poznatih detalja i podataka, predstavljaće, kako reče njen autor Predrag Nedeljković, neku vrstu vremeplova od Velikog rata do danas.
U njihovom groblju sahranjena je i jedina žena u čitavom savezničkom groblju madam Katarina - Keti Harlej rođena 3. maja 1853. godine.
Ona nije bila u službi Engleske i Njenog Kraljevstva nego je bila sa Srbima i sa njima je stradala u Bitolju 7. marta 1917. godine kada su Bugari bombardovali našu vojsku.
Ona ima drugačije obeleženo grobno mesto, ne sa nadgrobnom mermernom pločom kao kod protestanata, već joj je Srbija podigla veliki beli mermerni krst kao na našim grobljima na kome je ćirilicom ispisano njezino ime i tekst "Žrtvi svetskog rata, plemenitoj Engleskinji, velikoj dobrotvorki srpskog naroda".
Ona je bila šef jedne od engleskih sanitetskih misija, a poginula je pružajući pomoć Srbima tokom bugarskog bombardovanja. Na francuskom groblju je sahranjeno 8.089 vojnika, među njima je 1.222 iz Senegala, 389 iz Madagaskara, 393 iz zemalja Magreba (Tunis, Alžir i Maroko), 393 iz Indokine (Vijetnam, Laos, Kambodža).
Sve su to bile francuske kolonije i to je kolonijalna vojska. Na spomeniku podignutom njima piše da su umrli za Francusku.
Kod nas piše da su ovde sahranjeni srpski vojnici pali za otadžbinu, a to je ogromna razlika - navodi zanimljive detalje Predrag Nedeljković.
Potomak solunskih ratnika
Predrag Nedeljković (50) je potomak solunskih ratnika, živi u Solunu gde mu je porodica, govori grčki, engleski i nemački jezik. Ranije je radio kao novinar "Ibarskih novosti" i RTV Kraljevo. Odlukom Vlade Srbije on je postavljen za čuvara Srpskog vojničkog groblja Zejtinlik u Solunu i zajedno sa čika Đorđem Mihajlovićem brine o ovom kompleksu, koji svakodnevno posećuju Srbi iz Srbije, Republike Srpske i drugih država. Tako ni svoju krsnu slavu Nikoljdan 19. decembra prošle godine nije uspeo da obeleži sa porodicom, nego je dočekivao grupe naših ljudi koji su toga dana došli u Zejtinlik da se poklone senima srpskih ratnika.
