Sinod: Artemije zamagljuje stvarnost
Posle objavljivanja u celosti pisma koje je vladika Artemije uputio Sinodu Srpske pravoslavne crkve i velikog interesovanja čitalaca za taj tekst, profesionalnost nas obavezuje da u celosti objavimo i odgovor Sinoda umirovljenom vladiki raško-prizrenskom.
15. novembar 2010 - 14:23
SVETI ARHIJEREJSKI SINOD
SRPSKE PRAVOSLAVNE CRKVE
Broj 1345
12. novembar 2010. u Beogradu
Predmet: odgovor na Vaš dopis od 13. oktobra 2010.
VAŠE PREOSVEŠTENSTVO,
Sveti Arhijerejski Sinod je primio Vaš dopis od 13. oktobra 2010. godine kojim pokušavate da opovrgnete i svojim tumačenjem diskreditujete odluku i akt Svetog Arhijerejskog Sinoda br. 1126/zap. 805 od 15. septembra 2010. godine.
Umesto da se povinujete odlukama Svetog Arhijerejskog Sinoda, Vi, po ko zna koji put, ulazite u javnu raspravu sa Svetim Sinodom i sa Patrijarhom srpskim, iako Vam je dobro poznato da, shodno tač. 27A) čl. 69 Ustava Srpske Pravoslavne Crkve, samo Sveti Arhijerejski Sabor „u prvoj i poslednjoj instanciji sudi nesuglasice između Arhijereja i Svetog Arhijerejskog Sinoda".
Ukoliko ste smatrali da je odluka Svetog Arhijerejskog Sinoda br. 1126/zap. 805 od 15. septembra 2010. godine nekanonska, tako da se „sa istom odlukom, kao nekanonskom, ne slažete, da je ne primate i da joj se ne možete povinovati", trebalo je da svoj dopis uputite Svetom Arhijerejskom Sinodu za Sveti Arhijerejski Sabor kako bi se Sabor o njemu izjasnio na svom narednom redovnom zasedanju. Vi ste, umesto takvog, kanonski i crkveno jedinog ispravnog načina, kao mesto za rešavanje problema Vaših odnosa sa Svetim Sinodom odredili sredstva javnog izveštavanja, iako Vam je više puta, od vremena blaženopočivšeg patrijarha Pavla do danas, skretana pažnja da prestanete sa javnim polemikama i blaćenjem Svetog Arhijerejskog Sabora, Sinoda i Patrijarha po medijima. Nažalost, nije Vam prvi put da službene crkvene dokumente, direktno ili indirektno, neovlašćeno iznosite u javnost stvarajući zabunu i sablazan u narodu.
Iako Vam je iz istorije Crkve Hristove, pa i iz istorije Srpske Pravoslavne Crkve, dobro poznata činjenica da se unutrašnja, a posebno kanonska pitanja jerarhije ne rešavaju u medijima niti na ulicama, Vi iz svojih razloga nastavljate sa praksom koja ne priliči pravoslavnom arhijereju i koja podstiče raskolnički mentalitet kod izvesnog manjeg broja monaha i neobaveštenih vernika.
Razumemo da Vaše Preosveštenstvo oseća da se, posle mnogih nekanonskih i necrkvenih činjenja, kao i neobjašnjivog duhovnog odvajanja od ostale sabraće arhijereja i neprihvatanja saborskih odluka, zaista nalazi u svojevrsnom egzilu, ali manastir Šišatovac se, bez obzira na Vaša osećanja, ne nalazi u „egzilu", kako stoji u Vašem dopisu, nego u Eparhiji sremskoj i u njemu Vam je, sa blagoslovom Njegovog Preosveštenstva Episkopa sremskog g. Vasilija i odobrenjem Svetog Arhijerejskog Sinoda, određen boravak.
U svom dopisu pokušali ste da tumačenjem svetih kanona i Ustava Srpske Pravoslavne Crkve na svoj način osporite kanonsku utemeljenost gore navedene odluke Svetog Arhijerejskog Sinoda. Vaše je pravo da odluku smatrate i doživljavate na svoj način, ali ste dužni da je poštujete (što ste Vi do sada činili i činite delimično, poštovanjem zabrane sveštenodejstva koja Vam je naložena). Iz tih razloga je još nerazumljiviji i neobjašnjiviji Vaš stav da, pored ostalog, „odluku ne primate i da joj se ne možete povinovati". Sveti Arhijerejski Sinod do sada nema saznanja da ste od 15. septembra, kada ste stavljeni pod zabranu sveštenodejstva, do danas prekršili izrečenu meru tako da je Vaš dopis, i to mesec dana kasnije, apsolutno bespredmetan, jer nije upućen Svetom Arhijerejskom Saboru preko Sinoda radi ocene kanonske utemeljenosti odluke Svetog Arhijerejskog Sinoda.
S obzirom na to da od Svetog Arhijerejskog Sabora, kao jedinog nadležnog tela u ovom slučaju, niste na vreme zatražili da ispita kanonsku utemeljenost gore navedene odluke Svetog Arhijerejskog Sinoda kojom ste stavljeni pod zabranu sveštenodejstva, Vaše tumačenje kanonske valjanosti sinodske odluke može se objasniti jedino kao neovlašćeno i nenadležno, jer ne spada u Vašu nadležnost niti, pak, u nadležnost eparhijskih arhijereja.
Iako je Vaš dopis prepun nelogičnosti i pogrešnih tumačenja, ipak, iz poštovanja prema Vašem Preosveštenstvu, ukazaćemo samo na neke suštinske netačnosti i pogrešna tumačenja crkvenih odluka izneta u Vašem dopisu od 13. oktobra 2010. godine.
Vaše Preosveštenstvo je u samovlasnom i samovoljnom tumačenju Ustava Srpske Pravoslavne Crkve previdelo činjenicu da Ustav predviđa eparhijske arhijereje (čl. 104 i 105), ali i umirovljene, tojest penzionisane arhijereje i arhijereje koji su iz različitih razloga razrešeni dužnosti eparhijskog arhijereja (čl. 111). Vaše Preosveštenstvo je odlukom Svetog Arhijerejskog Sabora u maju 2010. godine, zbog Vaše utvrđene kanonske odgovornosti za stanje u Eparhiji raško-prizrenskoj, trajno razrešeno dužnosti eparhijskog arhijereja. Vi ste, kao što je poznato, i dalje ostali u arhijerejskom činu, a Vaše dosadašnje opštenje sa Svetim Arhijerejskom Sinodom, kao i povremeno prisustvo, po pozivu, sednicama Svetog Arhijerejskog Sinoda posle trajnog razrešenja sa dužnosti eparhijskog arhijereja, nedvosmisleno pokazuju da se i na Vaše Preosveštenstvo odnosi tač. 20 čl. 70 Ustava Srpske Pravoslavne Crkve. Sa tih razloga, ne može se prihvatiti Vaš stav da je „Sinod donoseći istu odluku izašao iz svoje nadležnosti i pokazao se nedoslednim", a da se, pri tome, neovlašćeno potpisujete kao Episkop raško-prizrenski, iako Vam je poznato da arhijerej sa takvom titulom trenutno ne postoji u Srpskoj Pravoslavnoj Crkvi. Nedoslednost se, na žalost, pokazala u postupanju, a posebno u javnom delovanju i prepisci Vašeg Preosveštenstva, tako što biste Vi, sudeći po Vašem dopisu od 13. oktobra 2010. godine, nekada priznavali, a nekada ne biste priznavali nadležnosti Svetog Arhijerejskog Sinoda.
U prilog poricanju odluke Svetog Arhijerejskog Sinoda, Vi ste, Preosvećeni Vladiko, očevidno radi zamene teza i zamagljivanja stvarnosti, citirali samo deo sinodske odluke od 15. septembra 2010. godine, pri čemu ste prenebregli katastrofalne stavove koje ste naveli u svom dopisu iz septembra 2010. godine da „nemate pravo da i dalje prihvatate ono sa čim se ne slažete", „da niste dobro činili kada ste naglašavali da se odlukama povinujete, ali da se sa njima ne slažete", i da „povlačite sve do sada date izjave o povinovanju", tojest prihvatanju i izvršavanju odluka Svetog Arhijerejskog Sabora i Sinoda. Na napred izloženi način, Vi ste, Preosvećeni Vladiko, s jedne strane odbacili sve dosadašnje obavezujuće saborske i sinodske odluke u Vašem slučaju i pri tome ste ih tumačili kao „nekanonske, protivustavne, nasilničke, donete u montiranom procesu po diktatu necrkvenih, političkih i neprijateljskih činilaca", usmerene na „otimanje Eparhije, proterivanje sa Kosova i Metohije" i tome slično; sa druge pak strane, Vi ste se postavili kao vrhovni kanonski sudija u Srpskoj Pravoslavnoj Crkvi koji će, po svom nahođenju, tumačiti šta je kanonsko, a šta nije kanonsko u odlukama i postupanju Svetog Arhijerejskog Sinoda i, shodno tome, samovlasno odlučivati koje ćete odluke kao arhijerej Srpske Pravoslavne Crkve prihvatati, a koje nećete prihvatati. Na taj način ste na sebe neovlašćeno preuzeli nadležnosti Svetog Arhijerejskog Sabora Srpske Pravoslavne Crkve, i to izdižući se i postavljajući se iznad Sabora, što je postala praksa u Vašem arhijerejskom delovanju i ponašanju tokom poslednjih nekoliko godina. Da li je potrebno da Vas podsećamo da ste upravo zbog takvog Vašeg postupanja, kao i drugih sličnih postupaka, trajno razrešeni dužnosti Episkopa raško-prizrenskog? I da li je potrebno da Vas podsećamo na iskušenje kojem ste svesno ili nesvesno podlegli, iskušenje papističkog mentaliteta i prevaziđene srednjevekovne papske prakse?
U svom dopisu ste pristupili parcijalnom, a ne sistemskom tumačenju Ustava Srpske Pravoslavne Crkve. Vaše Preosveštenstvo po ko zna koji put pokušava da sebe u javnosti prikaže kao „žrtvu montiranog procesa", i to „montiranog" od sabraće arhijereja. Iako je u odluci Svetog Arhijerejskog Sinoda od 15. septembra jasno navedeno da se razlog za stavljanje pod privremenu zabranu sveštenodejstva nalazi u Vašem dopisu od 13. septembra kojim ste odbacili svoje izjave o saglasnosti i potpise na saborske i sinodske odluke i kojim ste odbacili sve buduće odluke Sinoda koje Vi budete smatrali „nekanonskim", Vaše Preosveštenstvo stvar svodi na „nepostojanje optužnice, zastupnika optužnice, dokazivanje optužnice pre suđenja" i tome slično.
Ukoliko bismo stvari posmatrali na način na koji Vaše Preosveštenstvo posmatra celokupan problem, onda bismo lako mogli da konstatujemo da ste Vi - dopisom koji ste napisali i potpisali - zapravo sami protiv sebe podneli optužnicu, da ste je svojim potpisom zastupali i da ste jasnim nekanonskim i necrkvenim navodima zapravo sami dokazali ono što Vam je prethodno bilo stavljeno na teret, a što ste, mimo sednicâ Sabora i Sinoda, samo po medijima demantovali.
Samo na takav način Vi ste mogli da proizvoljno i pogrešno tumačite šesti kanon Drugog vaseljenskog sabora koji govori o ličnosti tužioca. Podsećamo Vaše Preosveštenstvo da se navedeni kanon odnosi na one koji podnose tužbe protiv episkopa, a ne na nekanonske radnje episkopa, koje se podvrgavaju kanonskim sankcijama na osnovu drugih svetih kanona. U ovom slučaju, protiv Vašeg Preosveštenstva se nije pojavio drugi tužilac, kako pogrešno insinuirate, nego se uzrok odluke Svetog Sinoda nalazi u Vašem dopisu. Postojanje Vašeg dopisa od 13. septembra ni Vaše Preosveštenstvo ne osporava, a njegov sadržaj dovoljno svedoči u prilog izrečenoj epitimiji, privremenoj zabrani sveštenodejstva do zasedanja Svetog Arhijerejskog Sabora. Sveti Sinod je u okviru svoje ustavne nadležnosti shodno tač. 35 B) čl. 70 Ustava Srpske Pravoslavne Crkve doneo odluku koju Vam je dostavio. Sasvim je razumljivo da u ovom slučaju Sveti Sinod nije ni mogao da raspravlja „o proveri ličnosti tužioca i zasnovanosti dokaza i tvrdnji koji se nalaze u optužnici", kako navodite, jer ste zapravo Vi lično samoga sebe optužili za nepovinovanje odlukama najviših crkvenih tela.
Upravo čitav šesti kanon Drugog vaseljenskog sabora zabranjuje da episkope optužuju i oni koji su „iz nekih razloga bili od Crkve prethodno osuđeni i isključeni, ili odlučeni iz opštenja, bilo da su iz klira ili iz laičkog reda, dok najpre sami ne budu oslobođeni od svoga prestupa". Da ste uzeli u obzir činjenicu da se nalazite pod zabranom sveštenodejstva, i to u vreme iznošenja neosnovanih optužbi protiv Svetog Sinoda i Patrijarha, kako ste učinili dopisom od 13. oktobra 2010. godine „iz egzila", onda svakako ne biste mogli da postavite sebe u ulogu tužioca Svetom Arhijerejskom Saboru i Svetom Arhijerejskom Sinodu, kao i Patrijarhu srpskom. Upravo se u tome ogleda Vaše kršenje šestog kanona Drugog vaseljenskog sabora, na koji se pogrešno pozivate.
Nedosledno je i tvrđenje Vašeg Preosveštenstva da je Sveti Arhijerejski Sinod, raspravljajući o Vašoj, kako je nazivate, „nazovi krivici", bio obavezan da Vas pozove na sednicu i suđenje. Da li je ovo kontradiktorno tvrđenje povezano sa Vašom ranije izrečenom tezom da se na Vas ne odnosi tač. 20. čl. 70 Ustava Srpske Pravoslavne Crkve koji ovlašćuje Sveti Sinod da „vodi nadzor nad radom arhijereja"?
Vaš dopis od 13. septembra 2010. godine je više nego jasan u pogledu Vašeg poricanja prethodnih odluka Sabora i Sinoda, kao i budućih odluka Sinoda za koje Vaše Preosveštenstvo bude smatralo da su nekanonske. U tom pogledu, Svetom Sinodu, prilikom donošenja odluke od 15. septembra 2010. godine, nisu bila potrebna dodatna pojašnjenja jasno izrečenih stavova Vašeg Preosveštenstva.
Ukoliko, međutim, smatrate da niste bili dovoljno jasni i precizni u dopisu od 13. septembra 2010. godine, biće sasvim dovoljno da Svetom Arhijerejskom Sinodu, na isti način kao i do sada, dostavite akt u kome ćete jasno naznačiti da prihvatate odluke Sabora i Sinoda, a da ćete se za buduće odluke Sinoda obraćati Saboru radi eventualne ocene njihove kanonske utemeljenosti i ispravnosti.
U želji da osporite odluku Svetog Arhijerejskog Sinoda od 15. septembra 2010. godine pristupili ste pogrešnom tumačenju svetih kanona, kao što ste proizvoljno i selektivno tumačili Ustav Srpske Pravoslavne Crkve.
Vaše Preosveštenstvo! U tumačenju 74. kanona Svetih Apostola prenebregli ste sve pozive premda ste više puta do sada pozivani radi raspravljanja o Vašem slučaju. Takođe ste tri puta slane delegacije Svetog Sinoda i Sabora odbili da primite i da sa njima razgovarate. Nije, dakle, reč o novom, nepoznatom i prvom slučaju nego se već godinama vodi rasprava između Sabora, kao i Sinoda pod predsedništvom dvojice Patrijaraha, u svoje vreme, sa jedne, i Vašeg Preosveštenstva sa druge strane. Pozivani ste na sednice Sabora i Sinoda po pitanju Vaše odgovornosti ne jednom, dva ili tri puta nego mnogo puta, ali, na žalost, uvek sa istim rezultatom. Pritom se već godinama pokazivalo strpljenje, trpeljivost i snishođenje prema čudnom ponašanju Vašeg Preosveštenstva.
U citiranju i tumačenju 34. kanona Svetih Apostola trebalo je da vidite i izmerite koliko ste i da li ste u svojim postupanjima, a posebno u javnim nastupima, poštovali odredbe navedenog kanona, i to u onom dēlu koji propisuje da episkopi „ništa suvišno ne preduzimaju bez mišljenja prvog između njih", tojest Patrijarha srpskog u našem slučaju.
Vaše Preosveštenstvo osporava sinodsko utemeljenje svoje odluke na 15. i 16. kanonu Svetih Apostola, 5. kanonu Prvog vaseljenskog sabora, 4. kanonu Antiohijskog sabora i 13. kanonu Sardičkog sabora. Očevidno je da prenebregavate činjenicu da ste kao umirovljeni arhijerej koji je gost u manastiru Šišatovcu primali u isti manastir odbegle monahe i monahinje, koji su samovoljno napustili svoje manastire i Eparhiju raško-prizrensku, a potom se privatno nastanili u Eparhiji žičkoj bez odobrenja nadležnog arhijereja. I dok ste više puta bili spremni da svojoj sabraći arhijerejima neosnovano spočitavate „ekumenističko postupanje" prilikom oficijelnih susreta sa predstavnicima inoslavnih Crkava i verskih zajednica, dotle ne vidite duhovnu zajednicu i opštenje sa licima pod sudom i u stanju kanonskog besporetka na svetim arhijerejskim Liturgijama koje ste služili u manastiru Šišatovcu u prisustvu odbeglih klirika iz Eparhije raško-prizrenske. O tom zajedništvu i molitvenom opštenju postoji više dokaza, osobito fotografije i video-zapisi na anticrkvenim internet-sajtovima. Istina je, doduše, da odbegli klirici nisu sasluživali Vašem Preosveštenstvu u manastiru Šišatovcu, ali ste se prema skitajućim i odbeglim kliricima Eparhije raško-prizrenske odnosili kao prema kliricima protiv kojih se ne vodi crkveno-sudski postupak. Time se jasno potvrđuje opravdanost stava Svetog Arhijerejskog Sinoda u aktu br. 924 od 26. avgusta 2010. godine, u kojem je izražena zabrinutost zbog načina na koji ste uputili poziv odbeglim kliricima da se vrate u svoje manastire u Eparhiji raško-prizrenskoj.
I Vaše tumačenje tač. 4. čl. 70 Ustava Srpske Pravoslavne Crkve prenebregava činjenicu da je, u slučajevima eventualnih nejasnoća ili nepreciznih izraza, samo Sveti Arhijerejski Sabor pozvan da tumači važeća crkvena pravila u Srpskoj Pravoslavnoj Crkvi koja se odnose na ovlašćenja Sabora, Sinoda, Patrijarha, Velikog crkvenog suda i Patrijaršijskog upravnog odbora. Iz tih razloga, jedino Saboru, ukoliko smatrate da je to potrebno, možete da se obratite u pogledu tumačenja više nego jasne tačke 4. čl 70 Ustava Srpske Pravoslavne Crkve, po kojoj se Sveti Arhijerejski Sinod, pored ostalih ustavnih nadležnosti, „stara o zbliženju i ujedinjenju hrišćanskih Crkava", ali takvo tumačenje Vašem Preosveštenstvu, posle „ispovedanja vere i poimanja pravoslavne eklisiologije" u Vašem dopisu od 13. oktobra 2010. godine, izgleda da nije potrebno. Zaboravljate, takođe, da Ustav u st. 1. čl. 70. ovlašćuje Sveti Arhijerejski Sinod da „održava dogmatsko i kanonsko jedinstvo i stalnu vezu sa ostalim Pravoslavnim Crkvama".
Vaše Preosveštenstvo očevidno nije uočilo jasnu pojmovnu razliku između ustavnog određenja Pravoslavnih Crkava i hrišćanskih Crkava. Po Vašoj interpretaciji, ustavna formulacija da se Sveti Sinod stara o zbliženju i ujedinjenju hrišćanskih Crkava odnosi se isključivo na sestrinske Pravoslavne Crkve, a to je, očigledno, ne samo nategnuta interpretacija nego i direktno nasilje nad smislom teksta. Jer, besmisleno je, bez obzira na povremene razmirice, pa i na duže ili kraće krize u liturgijskom i kanonskom opštenju, govoriti o međusobnom „zbliženju" i „ujedinjenju" Crkava koje, po definiciji, a i po Vašem - u ovom slučaju pravilnom i, samim tim, pravoslavnom - sudu, a priori čine Jednu i jedinstvenu Crkvu, bez ikakve „udaljenosti" ili „razdvojenosti" među njima. Stoga je logično i opravdano što Ustav naše pomesne Crkve, kad je reč o sestrinskim Pravoslavnim Crkvama, terminološki krajnje precizno kaže da Sinod održava jedinstvo i neguje stalnu vezu sa njima, dok termine zbliženje i ujedinjenje rezerviše za one Crkve ili zajednice koje su, iz dogmatskih ili kanonskih razloga (ili i jednih i drugih), van liturgijskog i kanonskog opštenja sa Pravoslavnom Crkvom.
Sveti Arhijerejski Sabor Srpske Pravoslavne Crkve je u maju 2010. godine konačno rešio da Vaše Preosveštenstvo trajno razreši dužnosti Episkopa raško-prizrenskog. Ne postoji nijedan razlog za reviziju te saborske odluke. Naprotiv, sva Vaša nekanonska aktivnost posle njenog stupanja na snagu, a naročito ovaj Vaš poslednji dopis, dokazuje njenu apsolutnu opravdanost. Jedino što je tačno u dopisu Vašeg Preosvešenstva od 13. oktobra 2010. godine jeste da će se na predstojećem zasedanju Svetog Arhijerejskog Sabora raspravljati o Vašem odnosu prema saborskim odlukama i o Vašem shvatanju crkvenog poretka kao takvog, naročito iz pozicije umirovljenog arhijereja. Nisu tačna olako izrečena i tendenciozna predviđanja Vašeg Preosveštenstva „o pravdanju naumljenog završnog kaznenog čina koji treba da se odigra na Saboru u novembru". Još manje je tačna Vaša konstrukcija da je odluka Svetog Arhijerejskog Sinoda od 15. septembra 2010. godine plod instrukcijâ od spoljašnjih, „necrkvenih, političkih i neprijateljskih" činilaca. To se jasno vidi iz Vašeg naknadnog nelogičnog objašnjenja Vaših stavova iz dopisa od 13. septembra u dopisu od 13. oktobra 2010. godine.
I ovom prilikom iznova uveravamo Vaše Preosveštenstvo da Sveti Arhijerejski Sinod nema nameru da Vas odvaja od Boga, kako tvrdite, niti da osporava sve Vaše nesporne ranije zasluge za Srpsku Crkvu, te očekujemo da na redovnom zasedanju Svetog Arhijerejskog Sabora svoje stavove saobrazite sa saborskim odlukama, sa celokupnim sabornim Predanjem Pravoslavne Crkve i sa svim onim što se očekuje od jednog arhijereja Srpske Pravoslavne Crkve.
Kanonsko Predanje Pravoslavne Crkve ne dozvoljava, podsećamo Vas, da crkveno, kanonsko pravosuđe posmatramo kao kopiju svetovnog sudstva. Takođe Vas podsećamo da u Pravoslavlju ne postoji institucija samoproglašenog, vansaborskog i nadsaborskog mandatara Duha Svetog i verifikatora Njegovih odluka. Gde i kad je takva institucija bila uvedena i kakve je posledice imala po jedinstvo i sabornost Crkve, mislimo da se možete dosetiti i bez našeg podsećanja.
Vašeg Preosveštenstva u Hristu brat
Predsednik Svetog Arhijerejskog Sinoda
AEM i Patrijarh srpski
Irinej
