Novo lice Kraljevine i emigracije
Pisana zaostavština Milana Gavrilovića, čuvenog srpskog diplomate u Kraljevini Jugoslaviji, stigla je iz Amerike u Beograd posle više od šest decenija, zahvaljujući njegovoj ćerki Kosari koja unazad nekoliko godina živi u Beogradu.
- Otac je mene odredio za izvršioca svog testamenta, u kojem je naveo da njegova arhiva može biti vraćena u Beograd, kad u Srbiji više ne bude komunizma. U Srbiji sad zaista nema više onog komunizma koji je tata poznavao, ali je
Od Moskve do Amerike
|
komunizam i dalje prisutan u drugoj, latentnoj formi. I ja sam napravila kompromis, jer smatram da je važno da njegova arhivska građa i intelektualna zaostavština budu u Srbiji - kaže za "Vesti" Kosara Gavrilović.
Gavrilovićeva arhiva je u više od 50 kutija, nastavlja njegova ćerka, 27. novembra dopremljena u Arhiv Jugoslavije u Beogradu. Stigla je preko luke Kopar iz Huverovog instituta koji se nalazi u okviru Stanford univerziteta u Sjedinjenim Američkim Državama.
- Reč je o dokumentima i spisima mog oca koji su nastali između 1938. i 1976. godine. I svakako će biti dragoceni istoričarima i istraživačima. Posebno u oblasti delovanja tadašnje jugoslovenske diplomatije, ali i kraljevske vlade u egzilu za vreme Drugog svetskog rata, kao i o poratnoj antikomunističkoj emigraciji na severnoameričkom kontinentu - kaže naša sagovornica.
U Huverovom institutu, pored Gavrilovićeve arhive, svojevremeno je pohranjena i dokumentacija drugih diplomata iz Kraljevine Jugoslavije, poput zaostavštine Konstantina Fotića, Božidara Purića, Vladimira Milanovića i Žarka Popovića. A zbirka Milana Gavrilovića, koja je stigla u srpsku prestonicu, nije kompletna, jer je jedan deo u međuvremenu uništen.
Ona napominje da je jedan deo arhive Milana Gavrilovića već objavljen.
- Brat Aleksa i ja smo priredili i štampali knjigu "Londonski dnevnik" o očevom životu i radu u Londonu. I ona je dostupna širokoj javnosti. Očekujem da će uskoro i ova građa, koja je upravo stigla, biti na raspolaganju naučnicima i istraživačima - kaže Kosara Gavrilović.
Šta se nalazi u arhivi
- Očeva arhiva je od 1940. godine, kada je otišao u diplomatsku službu u Moskvu, pa preko Londona u vihoru Drugog svetskog rata, do poratnog odredišta u Americi, pretrpela tri selidbe i jedan uragan. Zato je jedan deo dokumentacije potpuno uništen iako smo svi u porodici nastojali da spasimo najviše što možemo. Sačuvane su 54 kutije dokumenata, 69 rolni mikrofilma i 69 fotografija. U toj zbirci je i očev dnevnik koji je vodio od 1940. do 1959. godine, njegova prepiska sa oko 600 političara i državnika što domaćih, što stranih. Tu su i pisma iz prepiske sa mnogim institucijama i udruženjima, kao i očevi izveštaji, diplomatske note, novinski napisi iz 1940. i 1941. kada je bio u Moskvi. Sačuvane su i njegove beleške od 1941. do 1943. dok je bio ministar jugoslovenske vlade u egzilu u Londonu, kao i dokumentacija o emigrantskom Srpskom nacionalnom odboru između 1952. i 1975. godine - priča Kosara Gavrilović. |
