Zatiranje Srba u Hrvatskoj (21): Krivi što su rođeni
Svetozar Livada je analizirajući period od 131 godine, koliko se na prostoru Hrvatske vrše organizovani popisi stanovništva, posle detaljne analize podataka sprovedenih i po županijama, regijama i gradovima, iz svega izvukao nekoliko ključnih zaključaka o daljoj budućnosti Srba u ovoj zemlji.
Prvi zaključak je da su sve do kraja 19. veka, na prostoru Hrvatske živeli gotovo isključivo samo Hrvati i Srbi.
"Popisi iz 1900. i 1910. beleže skoro udesetostručenje 'ostalih' nacionalnosti, osetno smanjenje broja i udela Hrvata (sa preko 80 na ispod 70 procenata, što je i najmanji zabeleženi udeo Hrvata u Hrvatskoj u svih 14 popisa), dok je udeo Srba ostao na stabilnih 16-17 procenata."
Analizirajući podatke dobijene nakon Prvog i Drugog svetskog rata Livada beleži na koji način je broj Srba opadao.
"Prvi popis nakon Prvog svetskog rata beleži maksimalnih 764.901 ili 22,2 procenta Srba, a njihov udeo neprekidno opada od 1961, da bi u popisima 2002. i 2011. iznosio samo petinu udela iz 1921. Slično se desilo i 'ostalim' nacionalnostima, jer je njihov udeo u popisu 2011. samo trećina onoga iz 1910, mada je u međuvremenu bilo i osetnijih padova udela."
Kolonizacija i raseljavanje
Do drastičnog gubitka broja stanovnika srpske nacionalnosti dolazi tokom Drugog svetskog rata. Analizirajući demografske gubitke po više parametara, Livada iznosi procenu drugih stručnjaka koliko je tada stradalo ljudi na teritoriji Hrvatske.
"Ukupni demografski gubici u Hrvatskoj iznosili su 502.000, od čega su ratni gubici 295.000. Ukupni demografski gubici kod Srba u Hrvatskoj iznose 159.000, od čega ratni gubici čine čak 137.000 ili 46,4 procenta od ukupnih ratnih gubitaka u Hrvatskoj (Kovačević, 1992-93). Drugi svetski rat je na prostoru bivše Jugoslavije odneo veliki broj žrtava, a kada je reč o stanovništvu srpske nacionalnosti, velika ljudska stradanja na prostoru današnje Hrvatske, rezultat su likvidacije srpskog življa od strane NDH, a posebno u logorima Jasenovac, Jadovno i drugim, ali i prilikom akcija protiv partizana, gde su najvećim delom bili Srbi", precizira Livada.
Kao drugi ključan razlog drastično smanjenja Srba u Hrvatskoj, Livada vidi najpre u masovnim, organizovanim migracijama - kolonizaciji Vojvodine.
"Kolonizaciju Vojvodine, organizovala je komunistička vlast od 1945. do 1948. godine pod izgovorom rešavanja agrarnog pitanja. Ukupno je u Vojvodinu doseljeno 36.430 porodica sa 216.306 lica. Od toga iz Hrvatske je doseljeno 52.929 lica ili 25 procenata svih kolonista, a njihovo poreklo ukazuje da potiču iz krajeva nastanjenih Srbima. To su demografski rejoni Like i severnog Primorja (iz koga je poreklom 61 odsto kolonista iz ove republike) i rejona Dalmacije (sa 22 posto kolonista). Kolonizacija je, dakle, imala vrlo sličan efekat kao i raseljavanje Srba s početka Drugog svetskog rata. Tim pre što učesnici u kolonizaciji često ističu da su ih lokalne vlasti prisiljavale da se sele, pa su često čitava sela raseljavana", navodi Livada.
Hronologija izbeglištva
Mnogi Srbi koji su tada kolonizovani, ipak nisu mogli da se snađu u novoj sredini, pa je dolazilo do povratka određenog broja stanovnika, ali Livada tvrdi da se u Hrvatsku vratilo ipak najmanje ljudi.
"Faza spontanog povratništva trajala je znatno duže od organizovanog doseljavanja i jedno vreme bila je preovlađujući tip migracija u Vojvodini. Obim povratništva zavisio je od razlika u ekonomskom razvoju polazišta i odredišta, pa je to i razlog što je povratništvo u Sloveniju bilo najveće, a u Hrvatsku najmanje, samo 6,5 odsto ili samo par hiljada lica, jer zbog ratnih razaranja kolonisti iz Hrvatske i nisu imali gde da se vrate".
Posebno poglavlje u migraciji stanovništva čini hronologija izbeglištva iz Hrvatske u Srbiju tokom devedesetih godina prošlog veka.
"Treba primetiti da je posle 1991. kada je u Srbiju izbeglo 16,2 procenta od ukupno 233.125 lica izbeglih iz Hrvatske u Srbiju tokom devedesetih godina, u naredne tri godine izbeglištvo iz ove republike jenjavalo i prepolovljavalo se u svakoj narednoj godini, da bi nagli vrhunac dostiglo u 'Oluji', oružanoj intervenciji hrvatske vojske početkom avgusta 1995, kada je pokrenuto više od polovine izbeglica (54 procenta) iz Hrvatske."
Livada iznosi podatak da je do 1995. Srbija primila 330.000 izbeglica iz Hrvatske, a do Svetskog dana izbeglica, 20. juna 2014, samo njih 69.000 ili 21 odsto se vratilo u svoje domove. "Ovaj Svetski dan izbeglica, Srbija je dočekala sa najvećim brojem izbeglica u Evropi 43.763 od kojih su 32.371 ili skoro tri četvrtine izbeglice iz Hrvatske."
Prepreke za povratak
Kao odgovor na prosto pitanje zbog čega je Srbija dočekala 2014. godinu sa najvećim brojem izbeglica u Evropi, Livada citira zaključak Komesarijata Srbije za izbeglice i migracije iz te, 2014. godine.
"Republika Hrvatska nije isplatila zaostale penzije, dinarsku i deviznu štednju. Nekoliko desetina hiljada izbeglica iz Republike Hrvatske ni nakon 19 godina od prestanka rata nije povratilo svoje stanarsko pravo. Republika Hrvatska nije obnovila više od 10.000 srušenih srpskih kuća u područjima gde nije bilo ratnih dejstava i oko 8.000 kuća na područjima zahvaćenim ratom. Nije vraćeno ni oduzeto poljoprivredno zemljište. Zabrinjavajuće je i da nadležne institucije u Republici Hrvatskoj ne procesuiraju pojedince koji šire govor mržnje i vode kampanju protiv srpskog jezika i pisma. Svi navedeni argumenti potkrepljuju stav da do očekivanih promena, nažalost, nije došlo."
Veštačka populacija
Drastično smanjenje drugih nacija u Hrvatskoj, Livada dovodi u direktnu vezu sa veštački nastalom populacijom "Jugoslovena" koji su se kasnije masovno opredeljivali da su hrvatske nacionalnosti.
"Prvi put u istoriji popisa, Hrvati su 2011. činili preko 90 procenata ukupnog stanovništva Hrvatske, iako je njihov apsolutni broj opao za preko sto hiljada ili za 2,6 odsto u odnosu na prethodni popis 2001. godine, kada je zabeležen najveći apsolutni broj Hrvata u istoriji popisa stanovništva Hrvatske", ističe Svetozar Livada.
