Zatiranje Srba u Hrvatskoj (16): Trovanje sonom kiselinom
Osijek, jedan od ključnih slavonskih gradova, uvek je bio primer tradicionalnog multietničkog grada u čijem je sastavu uvek u značajnom obimu bilo zastupljeno stanovništvo različitih entiteta, čiji je udeo u ukupnom broju, u nekim periodima bio čak i iznad 60 procenata.
U knjizi "Biološki slom i nestajanje Srba u Hrvatskoj 1880 - 2011", profesor Svetozar Livada analizirajući statističke podatke dobijene na popisima stanovništva u poslednjih 130 godina, navodi da su se najveće promene u etničkoj strukturi stanovništva Osijeka dogodile od 1890. do 1910. kada su se masovno doseljavale nehrvatske etničke grupe: Austrijanci, Nemci i Mađari.
- Razne etničke grupe su postale većinsko stanovništvo grada 1990. godine sa 64,94 procenta, da bi se taj procenat smanjio na 54,23 odsto deset godina kasnije. Ako tome pribrojimo Srbe, kao nehrvatsko stanovništvo koje je 1900. brojalo, 6,72 odsto, a 1910, odnosno deset godina kasnije 7,6 odsto stanovništva Osijeka, onda je to ogromna većina nehrvatskog stanovništva od čak 71,66 procenata 1900, odnosno 61,88 odsto 1910. godine - navodi Livada.
Prave posledice rata
Hrvata je u Osijeku, na popisu iz 1880. bilo 15.718, Srba 1.667, a pripadnika ostalih zajednica 2.424. Međutim, samo deset godina kasnije etnički sastav se drastično menja, pa je Hrvata 7. 586, Srba 1.798, a "ostalih" čak 17. 385. Ovakva etnička situacija se potpuno promenila posle sloma Austrougarske monarhije i stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, odnosno Kraljevine Jugoslavije.
U tom periodu hrvatsko stanovništvo postaje većinsko sa udelom od čak 75 procenata. Srba je tada 14, 58 odsto, a svih ostalih etničkih zajednica tek oko deset odsto. Po završetku Drugog svetskog rata, u nekada zajedničkoj SFRJ, i Osijek je osetio sve blagodeti brzog i dinamičnog razvoja, posebno industrije.
To je doprinelo i da se broj stanovnika mnogostruko uveća.
Posmatrajući broj stanovnika u periodu od 1948. do 1991. broj meštana Osijeka se bukvalno udvostručio. Hrvata je na tom prvom popisu stanovništva posle Drugog svetskog rata bilo 38. 622, Srba 6.144, a ostalih 4.271.
- Dinamika etničke strukture u istom razdoblju pokazuje da se povećao udeo raznih nehrvatskih etničkih grupa u ukupnom stanovništvu grada za više od 5 procenata, odnosno od 8,71 odsto na 13,86 posto, zatim Srba, i to za nešto manje od 3 procenata, od 12,53 odsto na 15,26 odsto, dok se udeo većinskog hrvatskog stanovništva smanjio za nešto manje od 8 odsto - navodi Livada.
Prema rečima ovog stručnjaka, popisi stanovništva iz 2001. i 2011. pokazuju prave posledice "hrvatskog integralnog nacionalizma" posle građanskog rata.
Okidač progona
- U prvom naletu do 2001. prognano je, odnosno proterano, 10.813 građana Osijeka srpske narodnosti ili 67,64 procenta od broja iz prethodnog popisa (1991), da bi se taj broj u popisu 2011. smanjio za 1.579 Srba - povratnika, pa je tako ukupan broj prognanih Srba 9.234 ili 54,82 odsto. Slično, ali još drastičnije, stradale su i ostale manjinske etničke grupe. Njih se u prvom naletu do 2001. odselilo, odnosno prognano 8.802 ili 60,61 odsto, a u drugom naletu: od 2001. do 2011. prognano je novih 1.169 pripadnika ovih grupa, što ukupno čini 9.971 ili 68,66 odsto. U istom periodu se povećao broj većinskog hrvatskog stanovništva za 22.492 stanovnika, tako da se njegov udeo u ukupnom stanovništvu grada uvećao od 70,88 na 89,54 procenta - naglašava Livada.
On kao svojevrstan "okidač" progona nehrvatskog stanovništva u Osijeku apostrofira ubistvo Josipa Rahela Kira, načelnika lokalne policije.
- Kir je bio poznat po tome što je zagovarao miroljubivo rešavanje međunacionalnih konflikata, a njegovo ubistvo su pripremili i izvršili ekstremni HDZ-ovi nacionalisti 1991. godine i to je bio nagoveštaj krvavog obračuna sa Srbima, što se i obistinilo u kasnijim događajima. Te događaje otkriva suđenje Branimiru Glavašu, jednom od osnivača HDZ i zapovedniku odbrane grada Osijeka, iz kojega se može shvatiti šta znači etničko čišćenje, represija, vandalsko mučenje, trovanje sonom kiselinom, pucanje kroz glavu i bacanje u Dravu zavezanih ruku sa selotejpom preko ustiju - precizira Svetozar Livada i umesto zaključka, čitaocima nudi jedno svoje razmišljanje:
- Pošto se kulture prožimaju, ranija odnosno već tradicionalna multietničnost ovog grada, udarila je temelje budućim građanskim vrednostima, koje su, kako su to pokazali rezultati poslednja dva cenzusa, nažalost, ozbiljno ugrožene. Šta više, oni su pokazali da se nacionalistička i netolerantna politika prema 'drugom i drugačijem' nastavlja i u vremenu daleko posle rata, pa se opravdano postavlja pitanje: Do kada će to trajati? - zaključuje profesor Livada.
Glavaševi zločini
Zločini nad Srbima u Osijeku i okolini su se dešavali u periodu 1991-1992, kada je stradalo više stotina uglavnom civila. Sredinom januara 1991, iz jedinica rezervnog sastava MUP Osijek, formirana je "Branmirova osječka bojna (BOB), kojom je komandovao Branimir Glavaš, tada načelnik Sekretarijata za Narodnu odbranu. Prema izjavama mnogih svedoka, Glavaš je zahvaljujući pripadnicima ove jedinice bio gospodar života i smrti u Osijeku i okolini, jer su pod njegovom komandom organizovana ne samo brojna ubistva, već i kidnapovanja, zastrašivanja, maltretiranja, ucene, pljačke, otimanje stanova... O svemu tome su svedočili i bivši pripadnici BOB-a.
Glavašu se u nekoliko navrata sudilo, u jednom trenutku i pravosnažno je bio osuđen na deset godina zatvora, međutim, odlukom Ustavnog suda Hrvatske iz 2015, ukinuta je presuda Vrhovnog i Županijskog suda u Zagrebu, pa mu se ponovo sudi za zločine nad Srbima 1991. i 1992, a on i njegovi advokati uveliko tuže sve političare i novinare koji ga nazivaju "ratnim zločincem".
Ubistvo Kira
Prema dostupnim podacima, radikalnom krilu HDZ nikako nije odgovarao načelnik policije koji nije želeo rat i progon Srba iz Osijeka. Zbog toga su čelnici HDZ iz ovog grada osmislili plan ubista Josipa Rahela Kira. Egzekucija je izvršena 29. juna u Novoj Tenji, pored Osijeka, kada su ubijena i dva poslanika u gradskom Veću: Goran Zobundžija i Milan Knežević, a Mirko Tubić je ranjen. Za ovaj zločin se od početka sumnjičio hrvatski policajac Antun Gudelj, ali mu nikada nije suđeno, već je pobegao i skrivao se u Australiji.
