Dva veka srpskih tajkuna (4): Rat Hadžitomića i Babadudića
Srbijom je posle pogibije kneza Mihaila Obrenovića u Topčideru 1868. godine jedno vreme vladalo Namesništvo, jer je naslednik prestola Milan Obrenović još bio maloletan. Glavnu reč su vodili bivši vojni ministar Miloje Petrović-Blaznavac i iskusni diplomata Jovan Ristić. Zvaničnih partija još nije bilo, pa se politička i poslovna moć preselila sa dvora u kružoke dve najbogatije porodice u zemlji, Hadžitomića i Babadudića.
Ministarski tast
Rodonačelnik Hadžitomića je bio Toma, veliki beogradski gazda koji je u doba kneza Mihaila bio glavni državni liferant, nabavljač. On je poudao kćeri za važne političare, pa je zaradio nadimak "praviteljstvujušči (ministarski) tast". Zetovi su mu bili sam Jovan Ristić, zatim ministar policije Radivoje Milojković, pa kapućehaja, odnosno predstavnik Srbije u Carigradu Filip Hristić, kao i knežev ađutant Antonije Bogićević.
Za ovaj porodični klan se uglavnom nisu vezivale optužbe za korupciju, ukoliko se izuzmu one, upućene Ristiću, da tastu namešta državne poslove.
Prve prave korupcionaške afere u Kneževini Srbiji zabeležene su u poslovima Babadudića. Bila je to porodica od stotinak članova kojoj je rodonačelnik bio Živko Karabiber, prištinski trgovac, a ime je dobila po njegovoj kćeri Đurđiji zvanoj Baba Duda, supruzi Riste Jovanovića, predsednika Beogradske opštine u vreme kneza Miloša. Ona je svoje kćeri uz bogat miraz takođe poudavala za beogradske prvake.
Dva veka srpskih tajkuna:
Među njenim zetovima i ostalim članovima porodice bili su general Jovan Belimarković, trgovac Živko Karabiberović koji je bio predsednik Narodne skupštine i član upravnog odbora Prve srpske banke, i ministar finansija Panta Jovanović.
Babadudići, kako su se od milja nazivali članovi ovog porodičnog klana, bili su i Alimpije Vasiljević, profesor Velike škole, kasnije i prvak Liberalne stranke, Jovan Avakumović, sekretar ministarstva unutrašnjih dela, Milan Kovanović, član Kasacionog suda... Hadžitomići i Babadudići nisu bili obične porodice, nego čitavi porodični ortakluci: čim bi jedan od njih došao do vlasti i uticaja, za njim bi navalili svi ostali.
Prvi skandal
Prva afera bila je vezana za Živka Karabiberovića i Prvu srpsku banku, koja je brzo propala. Njeno ime se pre toga pojavilo u zloupotrebi prava eksploatacije Senjskih rudnika na jugu zemlje. Međutim, afera koja se pretvorila u pravi korupcionaški skandal pukla je u avgustu 1873. godine. U istoriji je poznata kao afera "Belimarković".
Klanovi vodili Srbiju
Javnu i tajnu politiku Srbije skoro tridesetak godina vodili su zetovi Hadžitomića i Babadudića: na jednoj strani vođeni Jovanom Ristićem, a na drugoj Jovanom Belimarkovićem. Sa Babadudićima su se žestoko sukobljavali radikali, jer ih je ova moćna vodeća frakcija Liberalne partije smatrala za "nedovoljno pristojan svet", pa im je, čak, poput namesnika Belimarkovića, javno pretila da će "prosuti po kaldrmi meso radikalsko". U vreme kada je Liberalna stranka vodila Srbiju svi viđeniji beogradski trgovci ne samo da su obilato pomagali stranku već su sedeli i u glavnom odboru stranke. U jednom trenutku su čak i osnovali Trgovačku banku, kao svoj finansijski oslonac.
Knežev tajni agent
Jovan Ristić je pokrenuo aferu u vojsci ne samo zbog klanovske bitke za tržište, nego i zato što mu je Jovan Belimarković bio neposredna politička pretnja, pošto je hteo da zameni Miloja Petrovića-Blaznavca na položaju drugog namesnika. Ristić bi jedva dočekao da se oslobodi Blaznavca, ali nije na njegovom mestu hteo "novog Blaznavca", opasnijeg, mlađeg i arogantnijeg. Zato je organizovao hajku na Belimarkovića, ali nije računao da će ovaj uživati zaštitu kneza Milana Obrenovića. Austrijski konzul u Beogradu Benjamin Kalaj je u jednom izveštaju tvrdio da je istraga afere u skupštini propala jer je Belimarković bio jedan od kneževih tajnih agenata među oficirima. Da je bio kažnjen kao kriminalac, otkrilo bi se i ovo njegovo delovanje.
Zanimljivo je i to da se glas srpske javnosti o aferi "Belimarković" nije jasno čuo, jer nije bilo nezavisnih novina. I to ne toliko zbog državne represije (zakoni i štampa su bili začuđujuće liberalni u to doba), nego zato što je čitalaca bilo toliko malo, da nijedan list nije mogao samostalno da se izdržava! Na tržištu su preživljavali samo listovi koje je pomagala srpska ili mađarska vlada. Tako je afera "Belimarković" više pretresana u novinama vojvođanskih Srba nego u štampi kneževine Srbije.
