Konak Sulejmana Veličanstvenog
Tlo Srbije oduvek je bilo poznato po bogatstvu toplih mineralnih lekovitih izvora. Još su stari Rimljani gradili kupatila, bazene i kaptirali izvore, na kojima su se potom lečili, najpre njihovi povređeni legionari, potom i aristokrate. Tako se i Niška Banja prvi put pominje u pisanim izvorima tek 362. godine, iako se zna da su već u drugom veku Rimljani koristili njene izvore i to u najvećem broju oni koji su joj bili najbliži, stanovnici gradova Naisus i Medijana. Iako su to najstariji sačuvani podaci o korišćenju vode sa prostora Niške Banje, poznato je i to, da su u ovom kraju, na današnjem jugu Srbije, postojala naselja još od praistorije.
U petom veku, prilikom Velike seobe naroda, koja je označila izmenu demografske karte tadašnjeg sveta, vođa varvara Atila Hunski opustošio je ovu banju i ona je zadugo vremena bila napuštena. Tek nekoliko vekova kasnije, u vreme kasnog srednjeg veka, na njenim ruševinama su podignute stražare, koje su štitile glavni drum na Balkanu, Carigradski. Istorijski izvori ponovo pominju Nišku Banju 1521. godine, tokom pohoda sultana Sulejmana Veličanstvenog na Beograd. Tada je ovaj turski vladar, na svom putu ka Beogradu i Beču, odlučio da se odmori upravo u Niškoj Banji. Ona je nakon toga postala carski konak, i to zadugo ostala. Mnogi putopisci su pisali su o snazi njenih izvora, divljini koja je skriva i mermernim bazenima, preživelim još iz vremena Rimljana. Do sredine 18. veka, Niška Banja se pretvorila u uređeno naselje i u njoj su izgrađena i rekonstruisana kupatila hladne i tople mineralne vode.
Rimsko kupatilo još radi
Mesto na kojem je danas park Niške Banje, u doba antike bilo je doslovno prekriveno rimskim vilama. Između njih je podignuto veliko kupatilo. Kaptaža, koju su Rimljani izveli nad glavnim vrelom i danas, više od 15 vekova kasnije, odlično služi. I sam grad Naisus, podignut na obali Nišave, napajao se vodom iz Niške Banje koja je u njega sprovođena mrežom keramičkih cevi.
