Izvori zdravlja i dugovečnosti (2): General Belimarković prvi turista
Moderna istorija Vrnjačke Banje počinje od 1868, kada je kruševački okružni načelnik Pavle Mutavdžić sa dobrotvorima iz Kruševca, Karavnovca (današnjeg Kraljeva) i Trstenika osnovao Društvo kiselo-vruće vode u Vrnjcima.
Tada su kaptirana prva dva izvora tople mineralne vode. Odmah se počelo i sa gradnjom banjskog kupatila, koja je, međutim, stala na nekoliko godina jer je ponestalo novca. Nešto kasnije, banja u Vrnjcima prešla je u državne ruke.
Najvažnija godina za Vrnjačku Banju bila je 1888. Tada je general Jovan Belimarković odlučio da u njoj podigne letnjikovac. Važio je za čoveka od velikog ugleda. Bio je ministar vojske, pa policije, kao i građevine, i namesnik maloletnog kralja Aleksandra Obrenovića. Već sledeće godine, njegovu, inače prvu vilu u Vrnjcima, posetio je kralj.
Vrnjačka Banja je od tada bila omiljeno odmaralište oficirske, finansijske, političke i kulturne elite. Letnjikovac Belimarkovića bio je i mesto na kom su se donosile neke istorijske odluke u Srbiji. Balkanski ratovi i Prvi svetski rat nisu uništili lepote banje u Vrnjcima, pa je banja između dva rata doživela novi procvat.
Najbogatiji ljudi Srbije ovde su gradili letnjikovce, a neke od njih su sačuvane do danas. Vrhunac uspeha doživljava 30-ih godina, kada su se, usred svetske ekonomske krize, podizali moderni sanatorijumi i kupatilo, kaptirali lekoviti izvori, uređivali parkovi, gradile saobraćajnice. U Vrnjačkoj Banji je tada bilo više od 130 zanatskih i trgovačkih radnji.
U njoj se priređuju razne zabave, kao i koncerti ozbiljne muzike, gostuju ugledna pozorišta. Zakonom se strogo kategorizuju pansioni i vile, kojih je 1935. bilo ukupno 257 u Vrnjačkoj Banji. Te godine zabeležena je poseta više od 28.000 gostiju, što je bilo najviše među svim turističkim mestima u Jugoslaviji.
Posle Drugog svetskog rata vile su nacionalizovane, a umesto sjaja elite, u banju stižu pacijenti na lečenje. Već šezdesetih godina grade se nova zdanja, a dve decenije kasnije, broj posetilaca Vrnjačke Banje bio je rekordan: 200.000 turista sa dva miliona noćenja.
Prvi lekar Josif Pančić
Prvi banjski lekar bio je srpski naučnik, prirodnjak Josif Pančić. Prema njegovim savetima, vodom iz Vrnjaca lečio se i Pavle Mutavdžić, zahvaljujući kojem je otpočeo razvoj Vrnjačke Banje. Baja ima sedam izvora tople i hladne vode. Njena topla voda je jedinstveni izvor mineralne vode u svetu, i jedino ovde na planeti temperatura vode je ista kao i temperatura ljudskog tela, 36,5 stepeni.
