Manastir Hilandar (20): Od Slavibora do Save Hilandarca
Kada se na Duhove 1881. godine u hilandarsko pristanište iskrcao muškarac zrelih godina, nije se još ni slutilo da će najvažniji srpski manastir dobiti svog najznačajnijeg monaha i bibliotekara, Savu Hilandarca.
Poreklom Čeh, rođen je kao Slavibor Brajer u Kutnoj Hori 1837. godine. U to vreme, u srednjovekovnom srpskom manastiru na Svetoj Gori živelo je dosta njegovih zemljaka, a među njima i Danilo, njegov vanbračni sin.
Hilandarac je bio aktivan u vremenu kada je manastiru, nakon dominacije Bugara i Makedonaca, vraćen izvorni, srpski karakter.
Građansko obrazovanje u nemačkoj gimnaziji, izučavanje poljoprivrede, upravljanje porodičnim imanjem u Galiciji, oblasti u srednjoj Evropi nastanjenoj Česima i Ukrajincima, uputilo je Brajera poslovima koji su bili daleko od manastirskog života.
Ništa nije obećavalo da će Čeh, uz to i katolik, postati pripadnik srpskog crkvenog reda jer, kako se navodi u biografiji, koja se u Hilandaru čuva, do četrdesete godine života živeo u blagostanju dok se na "porodičnom nebu nisu pojavili tmurni oblaci". Godine 1877. rodbina Slavibora Brajera prodala je porodično imanje, što budućeg Savu Hilandarca opredelilo da iz rodne Češke krene ka "toplijim krajevima". Sa dečakom Danilom, čijom se majkom nikada nije oženio, 1878. došao je u Kostolac na Dunavu i dobio mesto nadzornika nad stovarištima uglja.
Najviši ordeni
Sava Hilandarac je bio dvostruki dobitnik najvećeg srpskog priznanja: Ordena Svetog Save. Prvi put je to odlikovanje dobio iz ruku kralja Aleksandra Obrenovića, a drugi put od kralja Aleksandra Prvog Karađorđevića.
Zatim se našao u Leskovcu, gde mu klima nije odgovarala i kreće da traži "blizinu mora". U Nišu, upoznaje arhimandrita Vasilija koji mu priča o Svetoj Gori i ubeđuje ga da će na tom mestu moći da razvije "poljoprivrednu granu za kojom je odavno težio - vegetarijanstvo". Čitajući knjige o Atosu, upoznaje osnove pravoslavnog učenja, a u pravoslavlje stupa u Rudarima kod Leskovca 1881. godine. Dve godine kasnije, Slavibor Brajer se zamonašio u srpskom manastiru na Svetoj Gori i dobio ime Sava Hilandarac.
