Imperije koje su zauzimale najveću površinu
Imperija, koja dolazi od latinske reči "imperare" što znači "zapovedati", po definiciji je grupa država i naroda grupisanih pod krunom jednom monarha ili kapom jedne oligarhije.
Najveće svetske imperije pokrivale su nekada petinu sveta, vladale stotinama miliona ljudi i trajale su vekovima. Svaka imperija delovala je nezaustavljivo na svom vrhuncu, ali na kraju sve su postale stvar prošlosti. Pred vama je deset najvećih među njima. Zanimljivo je da na listi 10 najvećih imperija nema Otomanskog carstva, koje je bio poslednje veliko carstvo, ili Rimske imperije, koja je, recimo, bila najdugovečnija.
1. BRITANSKA IMPERIJA (1497/1583 - 1997)
Bez zalaska sunca
Britanska kolonijalna imperija je bilo najveće carstvo u istoriji ljudske civilizacije, a njom je vladalo ili upravljalo Ujedinjeno Kraljevstvo. Zauzimala je površinu od preko 33,7 miliona kvadratnih metara, što je skoro četvrtina kopna na Zemlji. Njeno stvaranje započelo je uspostavljanjem engleskih prekomorskih poseda i trgovačkih postaja od kraja 16. do početka 18. veka. Godine 1922. u Britanskoj imperiji živelo je oko 458 miliona stanovnika ili petina svetske populacije. Na vrhuncu svoje moći za Britansku imperiju važilo je pravilo da u njoj sunce nikada ne zalazi. Za kraj Britanske imperije se uzima vraćanje Hongkonga Kini 1997. godine.
2. MONGOLSKA IMPERIJA (1206-1368)
Strašna konjica
Sa površinom od 33 miliona kvadratnih metara, Mongolska imperija je bila najveća kontinentalna imperija u istoriji čovečanstva i druga imperija po veličini računajući celokupnu površinu nakon Britanske imperije. Mongolsko carstvo osnovao je Džingis-kan 1206. godine, a na vrhuncu moći njegova strašna konjica je imala preko 200.000 vojnika. Sklapali su saveze sa nomadskim i drugim narodima u Aziji. Počela je kao nacija Mongola, Najmana, Ujgura i Merkita, a zagospodarila je Kinom, Bliskim istokom i delovima istočne Evrope. Mongolskim carstvom vladao je veliki kan ili kagan.
3. RUSKA IMPERIJA (1721 -1917)
Pravoslavno carstvo
Ruska imperija je nastala kada je Petar Veliki, nakon kraja Velikog severnog rata (1721. godine) uzeo titulu imperatora i Rusko carstvo preobrazio u Rusku imperiju. Petar Veliki je udario temelje stvaranju moderne ruske države. Sa površinom od 23,83 miliona kvadratnih metara, ova imperija je predstavljala najveću pravoslavnu državu na svetu i sveopšti centar pravoslavne kulture. Rusiju ubrajamo u red velikih evropskih sila sa kraja 19. i početkom 20. veka. Svoj kraj imperija je doživela nakon Oktobarske revolucije 1917. godine, odnosno kasnijeg stvaranja SSSR-a.
4. ŠPANSKA IMPERIJA (1469-1975)
Katolička sila
Španska imperija predstavljala je jedno od prvih globalnih carstva. Zahvatala je površinu od 19,94 miliona kvadratnih metara. Svoj politički i privredni vrhunac dosegla je tokom vladavine španskih Habzburga, tokom 16, 17. i 18. veka, postavši prva supersila svoga doba, i zaslužna je za širenje katoličanstva u Americi i Aziji. Imperijom je upravljala španska kruna smeštena u Madridu a obuhvatala je teritorije i kolonije u Evropi, Americi, Africi, Aziji i Okeaniji. Van Evrope je obuhvatala Velike Antile, polovinu Južne Amerike, najveći deo srednje i znatan deo Severne Amerike, kao i brojne arhipelage u Tihom okeanu, među kojima su i Filipini.
5. DINASTIJA ĆING (1644 -1911)
Feudalno carstvo
Dinastija Ćing, ponekad zvana i Mandžurska dinastija poslednja je kineska carska dinastija. Njen osnivač je Nurhači, mandžurski velmoža i vazal kineskih careva iz dinastije Ming koji se proglasio carem. Ova dinastija je vladala od 1644. do 1911. godine. Ukupno je dala 12 careva, a broj stanovnika na kraju 18. veka dostigao je 300 miliona. Ova dinastija je trajala 268 godina. Dinastija Ćing je bila najmoćnija 1790, kada je kontrolisala teritoriju od 14,7 miliona kvadratnih kmetara. Svrgavanjem dinastije Ćing u revoluciji Sinhaj okončan je feudalni sistem koji je trajao u Kini više od 2.000 godina.
6. OMEJADSKI KALIFAT (661-750)
Arapska špijunaža
Omejadski kalifat je drugi od četiri velika islamska kalifata utvrđena nakon smrti Muhameda. Ovaj kalifat je fokusiran na omejadsku dinastiju, poreklom iz Meke. Omejadska porodica je prvi put došla na vlast pod trećim halifom Osmanom ibn Afanom (oko 644-656). Damask je bio njihova prestonica, odakle su nastavili osvajanja. Većina halifa je živela rasipnički, uveli su ličnu gardu, obaveštajne službe i osnovali flotu. Na vrhuncu moći Omejadski kalifat pokrivao je 13,4 miliona kvadratnih metara.
7. FRANCUSKA KOLONIJALNA IMPERIJA (1534-1980)
Plantaže hrane
Francuska kolonijalna imperija je na vrhuncu svoje moći obuhvatala 13 miliona kvadratnih metara i bila je druga kolonijalna imperija po veličini, odmah iza Britanske imperije. Ova imperija je obuhvatala brojne teritorije prvenstveno u zapadnoj Africi, delu jugoistočne Azije i u severnoj Americi. Kao njen kraj se simbolično uzima 1980. godina. Najisplativije su joj bile kolonije na ostrvima širom sveta, gde su uglavnom osnivali plantaže hrane gde su radili afrički robovi. Haiti je bio kolonija najbogatija šećerom na Karibima.
8. ABASIDSKI KALIFAT (750-1258)
Procvat kulture
Abasidski kalifat prostirao se na površini od 11,14 miliona kvadratnih metarapre nego što je pao pod vlast Osmanlija, koje su 1517. zauzele prestonicu Kairo. Abasidska dinastija je poticala od Muhamedovog najmlađeg strica Abasa. Oni su vladali kao kalife iz svoje prestonice Bagdada, u današnjem Iraku, pošto su 750. godine preuzeli vlast u islamskom carstvu od Omejada. Prestonica Bagdad je postala centar nauke, kulture, filozofije i pronalazaka tokom zlatnog doba islama. Period kulturnog procvata se okončao 1258. kada su Mongoli opljačkali Bagdad.
9. PORTUGALSKA KOLONIJALNA IMPERIJA (1415-1999)
Globalna trgovina
Portugalci su dugo tražili načine da nadjačaju Špance, a onda su postavili temelj globalne trgovine. Portugalci su 1497. godine otvorili morski put u Indiju, i tada je započelo širenje portugalske kolonijalne imperije, koja je u 1815. godine zauzimala površinu od 10,36 miliona kvadratnih metara, uključujući i veliki deo Brazila. Predajom Makaa Kinezima 1999. godine završena je i kolonijalna istorija Portugala.
10. RAŠIDUNSKI KALIFAT (632-661)
Najbrži osvajač
Pravedni (Rašidunski) kalifat prostirao se na površini od 9,3 miliona kvadratnih kilometara 654. godine, pre nego što ga je nasledio drugi islamski kalifat. U tom trenutku bila je to najveća kontinentalna imperija koja je ikada postojala. Na svom vrhuncu kalifat se prostirao od Arabijskog poluostrva, Levanta, Kavkaza i severne Afrike do Iranske visoravni i centralne Azije. Ovo je jedno od najbrže stvorenih carstava u istoriji, s obzirom da je najveći deo teritorija osvojen u nepune dve decenije nakon nastanka.
