Zemljini polovi klize zbog klimatskih promena?
Klimatske promene ne pomiču samo granice prosečnih i najviših temperatura već i položaj Severnog i Južnog pola, pokazalo je novo istraživanje. Ovo klizanje polova posledica je promena u rotaciji Zemlje uzrokovanih otapanjem glečera i ledenog pokrova. Novi rezultati pokazuju da bi ono čak moglo biti indikator brzine globalnog zagrevanja.
Kompjuterske simulacije otkrile su već ranije da otapanje leda i porast nivoa mora utiču na distribuciju mase na Zemljinoj površini. Ovakva preraspodela mase deluje na Zemljinu osu.
Čendlerovo teturanje
U novom istraživanju Jianli Čen s Univerziteta Teksas u Ostinu i njegovi saradnici otkrili su da gasovi utiču na pomeranje polova koje je već zabeleženo u eksperimentima.
Teturanje Zemljine ose rotacije je rezultat kombinacije dva procesa koji imaju svoje raziličite uzroke.
Jedan se zove Čendlerovo teturanje koje nastaje zato što Zemlja nije potpuno kruta. Drugi je godišnja precesija koja je povezana sa Zemljinim kruženjem po orbiti oko Sunca. Istraživanja su pokazala da postoji još jedan uticaj čak i kada se gornja dva isključe. Od kada su počela praćenja 1899. godine, Severni pol se pomerao za 10 cm godišnje prema jugu po 70° zapadne geografske dužine koja prolazi kroz istočnu Kanadu. Ovo pomicanje je posledica premeštanja masa koje je uzrokovano prestankom ledenog doba.
Grenland se najviše otapaČenov tim je izračunao da na precesiju najviše utiče otapanje na Grenlandu gde svake godine nestaje oko 260 gigatona leda. Drugi važan faktor je otapanje planinskih ledenjaka koje je odgovorno za 194 gigatone godišnje. Otapanje na Antarktiku u ovom procesu učestvuje sa 189 gigatona. |
Međutim, Čenov je tim 2005. zabeležio da se Severni pol tokom svog klizanja prema jugu iznenada i neočekivano počeo da se kreće prema istoku. Od tada do danas se pomerio za 1,2 metra.
Kako bi otkrio uzroke ove neobične pojave Čenov je tim analizirao podatke NASA-inog satelita Grejs koji meri promene u gravitacionom polju Zemlje. Na temelju njih uspeli su da izračunaju kako otapanje leda na Grenlandu i Antarktiku i porast nivoa mora utiču na redistribuciju mase. Podaci su se savršeno poklopili s promenama u položaju polova.
“Otapanje leda i porast nivoa mora mogu objasniti 90 odsto pomaka Severnog pola prema istoku”, rekao je Čen i dodao: “Ključna sila koja pokreće promenu su klimatske promene”.
