Šta je sve uništilo civilizaciju Maja?
Propast velike civilizacije Maja u devetom veku na poluostrvu Jukatan uzrokovalo je više faktora, pre svega klimatske promene, velike izmene u okolini i pomaranja trgovinskih ruta, pokazalo je novo istraživanje složenih interakcija između ljudi i okoline.
U svom modelu, predstavljenom u novom broju magazina "Proceedings of the National Academy of Sciences", društveni naučnici B. L. "Bili" Tarner i Džeremi "Džeri" A. Sablof predstavili su teoriju u kojoj su povezali ekonomske i ekološke stresove u ovom području koji su bili okidač za pad drevnih Maja. Autori opisuju klasično razdoblje ravničarskih Maja (od 300. do 800. godine) kao visoku, složenu civilizaciju organizovanu u mrežu gradova-država.
Prema novom izveštaju drevne Maje su u tom brežuljkastom području bez reka bili izloženi sušama koje su znale da traju decenijama, pa čak i vekovima. One su bile pojačane ljudskim intervencijama u okolini, među ostalim i velikim sečama šuma.
Pre propasti, Maje su u tom području živele u razdoblju dužem od 2.000 godina i razvili sofisticirano shvatanje svoje okoline, izgradili složene sisteme navodnjavanja i preživeli najmanje dva duga sušna razdoblja.
Tokom jedne takve suše u devetom veku trgovinski putevi koji su dotad prolazili poluostrvom skrenuli su i počeli su da ga obilaze, što se negativno odrazilo na ekonomiju i vladajuću klasu koja više nije mogla da održava infrastrukturu kako bi sprečila propast.
"Oni su odlučili da napuste centralne ravničarske prostore umesto da održavaju svoja ulaganja. Ova teorija nije konzistentna samo sa podacima o propasti civilizacije već i činjenicom da ove ravnice kasnije više nisu naseljene", rekao je Tarner i dodao: "Ona uvažava ulogu klimatskih promena, ljudskih promena u okolini, trgovine i određene odluke." Autori smatraju da savremeno društvo na primeru propasti Maja može da nauči lekciju o važnosti održivog razvoja.
