Vek i po od Svetog pisma na srpskom (2): Sve počelo od Ćirila i Metodija
Stručnjaci su saglasni da Sveto pismo među Srbima ne postoji tek vek i po, koliko je prošlo od prvog štampanog izdanja Biblije u prevodu Vuka Stefanovića Karadžića i Đure Daničića. I pre njih bilo je prevođenja jevanđelja na ovim prostorima. Iako je uglavnom reč o prevodu sa grčkog na staroslovenski, i ova jevanđelja su deo hrišćanske duhovne kulture i identiteta ovdašnjeg naroda.
Prvi prevod Svetog pisma na staroslovenski jezik potiče iz devetog veka. Njegovi tvorci su Ćirilo i Metodije, braća iz Soluna koja su širila pismenost i hrišćanstvo među Južnim Slovenima. Kao nešto mlađe, istoričari pominju Marijinsko jevanđelje s kraja desetog veka.
Ono predstavlja najstarije poznato četvorojevanđelje koje se može smatrati i srpskim, a ne samo staroslovenskim. Nastalo na jugu Srbije, pisano glagoljicom, ali sa srpskim ćiriličnim oznakama na marginama.
Inače, od desetine jevanđelja, hrišćanskog religioznog spisa koji opisuje život i učenje Isusa Hrista, samo su četiri deo Svetog pisma.
Svakako najpoznatije i najlepše jevanđelje jeste Miroslavljevo iz 12. veka. Posle vekova burne istorije, krađe i oštećenja, ova knjiga nastala po porudžbini zahumskog kneza Miroslava, Nemanjinog brata, sada se nalazi u Narodnom muzeju pod strogim uslovima čuvanja i zaštite.
Nedavno je srpski ministar kulture Vladan Vukosavljević nagovestio da je Srbija na korak od toga da onaj jedan list iz Miroslavljevog jevanđelja bude vraćen u Srbiju. Ta istrgnuta stranica se nalazi u Sankt Peterburgu pa se može desiti da kada sredinom januara u zvaničnu posetu Srbiji bude dolazio predsednik Rusije, Putin kao veliki čin svog milosrđa prema srpskoj braći donese i ovaj nedostajući list umetnički najlepše oslikane srpske knjige. I Evanđelje Vukana Nemanjića se nalazi u Javnoj biblioteci u Sankt Peterburgu.
Ta razastrta srpska kulturna blaga rezultata su čestih ratova na balkanskoj raskrsnici, pljačkaških apetita neprijatelja, neshvatanja važnosti knjiga u srednjovekvnoj Srbiji, ali i spremnosti nekih od najumnijih Srba da se do novca dođe i prodajom starozavetnih rukopisa.
Trgovina srbuljama
Vuk Karadžić je optuživan za mnogo štošta, za plaćenika Beča i tome slično, ali istorijski dokumenti potvrđuju jedno drugo nepočistvo. Kada je bio u besparici, agilni pregalac u sakupljanju narodne poezije i umotvorina, nudio je bogatim državama stare srpske rukopise i knjige. Jedan primerak Rujanskog jevanđelja iz 1537. godine, prve štampane knjige u Srbiji, zajedno sa još drugim retkim rukopisima ponudio je berlinskoj, bečkoj, petrogradskoj i biblioteci u Odesi. Kada bi Nemcima bile precenjene srpske knjige, on ih je nudio uglavnom Rusima. Kako piše dr Branko Bjelajac, smatra se da je rublje i talire koje je 1858. godine dobio prodajom srbulja, starih srpskih rukopisa i knjiga, kupovao zemlju u rodnom Tršiću.
