Srbija u svetlu Prvog svetskog rata (2): Svetski plamen spalio Evropu
Veliki rat bio je do tog momenta najveći sukob u istoriji čovečanstva, ali i prvi industrijalizovani rat iza koga su stajale moderne fabrike, milioni radnika i dotad neviđena tehnologija. Starinske borbe konjanika i jurišnika otišle su u zaborav, a činjenica da se mnoge armije nisu privikle na taj način razmišljanja i taktiku dovela je do neverovatnog broja žrtava. Sam Prvi svetski rat se često naziva i rovovski rat.
Ovaj sukob bio je industrijski sukob svetskih razmera. Prvi put su masovno korišćeni mitraljezi, avioni, oklopni brodovi, tenkovi, hemijski otrovi, organizovana logistika sa skladištima municije, konzervisana hrana koju su vojnici jeli u rovovima, medicinskim osobljem, bodljikavom žicom i standardizovanom opremom. Veliki broj poginulih i ranjenih je vrlo brzo od početka rata izazvao takozvanu pat poziciju, koja se sledeće godine pretvorila u rovovski rat.
Tranšei su podelili Evropu hiljadama kilometara, a povremene ofanzive na Somi, Ipru, Pašendejlu, Tanenbergu, Galipolju, nisu nijednoj strani mogle da donesu odlučujuću pobedu i prevagu u ratu.
Srbija u svetlu Prvog svetskog rata:
U celom tom sukobu, nalazila se usamljena Srbija. Opkoljena sa svih strana, izbrazdana borama i ranama Balkanskih ratova okončanih samo godinu dana ranije, srpski seljaci, vojnici, pokazali su vojničko umeće i upornost koja je ostao svetli primer u svetskoj istoriji kako se brani otadžbina i kućni prag.
Prva saveznička pobeda u Velikom ratu bila je Cerska bitka. Fantastični otpor u Kolubarskoj bici, pod komandom vojvode Živojina Mišića, ušao je u sve svetske udžbenike ratovanja. Međutim, Srbija nije mogla sama.
Pomoć saveznika nije mogla da stigne brzo jer je Srbija bila usamljena na balkanskoj vojišnici, sa dve strane opkoljena Austrougarskom, a sa ostalih Rumunijom, koja se tek 1916. godine uključila u rat, i Bugarskom, koja je posle poraza u Drugom balkanskom ratu loše odnosila prema Srbiji i čekala svoj trenutak, te Grčkom, u kojoj je pronemački kralj bio vrlo oprezan u odnosu prema saveznicima.
Genocid i bolesti
Savremenici su Prvi svetski rat opisali kao "rat koji će okončati sve ratove". Koliko su samo grešili! Više od 70 miliona vojnika, od čega su 60 miliona bili Evropljani, mobilisano je tokom četiri godine rata. Osim miliona vojnika i civila koji su poginuli ili preminuli od posledica rata, u žrtve sukoba mogu se uračunati i milioni koji su stradali u genocidu koji su pratili ovaj konflikt, kao što je genocid nad Jermenima, te epidemiji španskog gripa, koja je na kraju sukoba pokosila stanovništvo gore nego sukob, odnoseći između 50 i 100 miliona žrtava širom sveta.
Smrt četiri carstva
Na kraju Prvog svetskog rata, posle četiri godine borbi, ništa više nije bilo isto, a većina devetnaestovekovnih carstava i careva koji su svojom kratkovidošću najviše doveli do propasti Evrope prestala su da postoje. Na kraju rata nestali su nemačko carstvo, austrougarska imperija, rusko carstvo i Otomanska imperija.
