Da li će oživeti čuvena Raška mitropolija: Čekaju je dva i po veka
Odluka zasedanja Sabora Srpske pravoslavne crkve (SPC) da administrativni centar Raško prizrenske eparhije, osim u Prizrenu, ubuduće bude i u Starom Rasu, odnosno Novom Pazaru, obradovala je Srbe u ovom delu Raške oblasti koji već duže vremena od Sinoda i Sabora SPC i patrijarha Irineja traže formiranje Raške eparhije i obnovu nekada moćne i poznate Raške mitropolije koja je u današnjem Novom Pazaru postojala sve do 1766. godine.
Podrška patrijarha Irineja
- Svi naši zahtevi da se formira Raška eparhija i da episkop raški "stoluje" u Starom Rasu, odnosno Novom Pazaru, do sada su ostali bez rezultata. Mada smo svojevremeno dobili punu podršku patrijarha Irineja, mitropolita Amfilohija Radovića, vladike Irineja Bulovića i još mnogih crkvenih velikodostojnika, još smo, čini mi se, daleko od eparhije.
Ipak, poslednja odluka Sabora SPC mnogo nas je obradovala jer je doživljavamo kao korak ka našem cilju - ističe dr Dobrosav Nikodinović, predsednik Udruženja "Ras" koje se već godinama "najglasnije" i najupornije bori za Rašku eparhiju, a potom i za obnovu Raške mitropolije.
- Formiranje Raške eparhije i obnova Raške mitropolije, koja je u Starom Rasu postojala punih 540 godina, bili bi veliko ohrabrenje ovdašnjim Srbima koji se listom sele.
Eparhija, vladičin dvor i stalni boravak vladike-raškog i njegove administracije znatno bi doprineli sigurnosti ovdašnjih Srba i podizanju njihovog samopouzdanja - dodaje dr Nikodinović.
Novopazarac hadži Radenko Joković, bivši poslanik i godinama član Odbora za obnovu Đurđevih stupova, naglašava da je sadašnja Eparhija raško-prizrenska preglomazna (od Peštera do Šar planine i Gnjilana) i da vladika Teodosije, pritisnut brojnim nevoljama Srba na Kosovu, ne stiže da se više posveti Srbima u Raškoj, koji se takođe suočavaju sa brojnim problemima.
Rodni kraj Svetog Save
- Tražimo samo ono što smo već imali. Ovde je Stefan Nemanja stvarao prvu srpsku državu, ovde je nastala Srpska pravoslavna crkva, ovde je rođen Sveti Sava. Ovde su svetinje poput Petrove crkve, Sopoćana, Đurđevih stupova, Starog Rasa... Neverovatno je da postojbina srpstva i pravoslavlja nema ni eparhiju, ni vladiku - ističe Miroslav Mladenović iz Sopoćana i apeluje na Crkvu da "ne kasni" i da ne čeka da svi Srbi odu, pa da tek onda usliši njihove zahteve.
- U ulici Relje Krilatice, u centru Novog Pazara, još postoji plac i renovirana zgrada nekadašnje mitropolije. Nažalost, ceo kompleks je pod ključem. Postoje planovi da se u blizini Petrove crkve, najstarijeg hrišćanskog hrama na Balkanu, izgradi i vladičin dvorski kompleks, budući vladika mogao bi privremeno boraviti i u Sopoćanima - ističe profesor i publicista Mirko Popovac.
Kraj dao četiri patrijarha
- Ovaj kraj je dao četiri srpska patrijarha, a poslednji je bio Arsenije Jovanović - Šakabenta koji je rođen u Rasu 1698. godine. Ovde je, što se srpstva i pravoslavlja tiče, sve počelo, postojbina Stefana Nemanje i Svetog Save zaslužuje da bude bar sedište eparhije, a u budućnosti i mitropolije raške - naglašava Popovac.
Polovinom ovog meseca vladika Teodosije bio je u Novom Pazaru gde je osveštao temelje nove crkve koja će se graditi u prigradskom naselju Osoje.
Nije rekao gde će biti "drugi" administrativni centar Eparhije raško-prizrenske i šta će se nakon odluke Sabora SPC promeniti.
- Pozdravljamo tu odluku, ali ona nije rešenje, ako je korak ka eparhiji i mitropoliji biće dobro, ako je samo puka ispostava eparhije iz Prizrena ništa nam ne znači - poručuje dr Nikodinović.
Uporni "artemijevci"
Činjenicu da su eparhija i vladika "daleko" i da su prezauzeti Kosovom iskoristila je "Eparhija raško-prizrenska u egzilu" na čelu sa raščinjenim vladikom Artemijem koja je u Deževi, rodnom selu Svetog Save, na samo kilometar od budućeg hrama posvećenog najvećem srpskom prosvetitelju, izgradila svoju paralelnu crkvu (takozvanu katakombu) u kojoj monasi verni Artemiju održavaju molitve i okupljaju vernike iz ovog kraja i cele Srbije što unosi podelu među ovdašnjim Srbima i stvara nervozu među vernicima.
