Kralj Vukašin: Sin siromaha moćni velmoža
Vukašin Mrnjavčević bio je srpski srednjovekovni velikaš i toliko uticajan da ga je car Uroš 1365. godine proglasio za kralja. Njih dvojica su zajedno vladali, o svemu se dogovarali, pa su čak imali i zajednički novac na kome su bili ugravirani likovi cara Uroša s jedne i kralja Vukašina s druge strane. Kralj Vukašin bio je neprikosnoveni vladar i jedan od najmoćnijih velmoža u nejedinstvenom srpskom carstvu. Veliki oslonac bio mu je brat, despot Uglješa, koji je vladao južnom serskom oblašću srpskog carstva.
O poreklu Mrnjavčevića se ne zna mnogo. Po jednoj verziji, kralj Vukašin je bio sin siromašnog vlastelina Mrnjave iz Livna u današnjoj Hercegovini. Porodica je ženidbama pravila veze sa drugim velikaškim kućama, ali razgranate rodbinske veze nisu doprinele jedinstvu među gospodarima. Ipak su ojačale ugled i moć Vukašinove porodice.
I kada je car Stefan Uroš izgubio podršku srpske vlastele u raškim krajevima, okrenuo se Mrnjavčevićima. Vukašina je za kralja krunisao srpski patrijarh Sava IV uz blagoslove i cara i carice-majke Jelene. Istom prilikom Uglješa je proglašen za despota.
Vukašin se potpisivao kao "kralj Srba i Grka", a nakon 1365. proširio je svoju vlast na severu sve do Novog Brda i Prištine, držao je i Skoplje i Prizren. Reka Vardar je najverovatnije predstavljala samo formalnu granicu između oblasti kralja Vukašina i njegovog brata despota Uglješe.
Velika uloga
Mrnjavčevići su imali značajnu ulogu tokom vladavine cara Dušana, a još važniju u vreme cara Uroša V.
Statusom Mrnjavčevića bili su nezadovoljni predstavnici drugih srpskih velikaških porodica jer su smatrali da su njih dvojica skorojevići koji žele da zamene svetu dinastiju Nemanjića.
U početku, car i kralj su u vladavini bili toliko složni da su čak na freskama u manastiru sv. Nikole u Psači prikazani zajedno, Uroš sa desne, kao stariji po rangu, a Vukašin s leve strane. Međutim, već četiri godine nakon krunisanja došlo je do sukoba.
U to vreme Vukašin je smatran prestolonaslednikom cara, ali knez Lazar Hrebeljanović se protivio širenju njegovih poseda. Na svoju stranu je privukao i cara Uroša, i tako krenuo protiv Mrnjavčevića. Do prelomnog sukoba došlo je na Kosovu polju 1369. godine.
Međutim, Lazar se već na početku te bitke povukao sa bojnog polja, a car Uroš je zarobljen i od tada praktično nestaje sa političke scene. Vukašin istupa kao samostalni vladar.
Krajem sedme decenije 14. veka Osmanlije su se učvrstile u dolini reke Marice, odakle su upadale i pljačkale teritorije despota Uglješe. On je vodio ozbiljne pregovore o savezu sa Vizantincima, ali konkretnu pomoć pružio mu je jedino brat kralj Vukašin.
Braća su 1371. krenula u hrabri pohod protiv Osmanlija. U Maričkoj bici kod Černomena poginula su obojica.
Mrnjavčevići su u XIV veku, u velikom srpskom carstvu, bili ratnici i vladari. U skadarskom katastru upisani su kao plemići, što je najviši društveni rang. Potomci Mrnjavčevića dugo su se borili protiv turskih osvajača. Vukašin je bio oženjen Jelenom i poznato je da se posle bitke na Marici zamonašila. Vukašin i Jelena imali su bar petoro dece, četvoricu sinova i ćerku Oliveru.
Njihov najstariji sin bio je Marko, u narodnoj tradiciji poznatiji kao Kraljević Marko. Dok njega veliča, narodna tradicija je nepravedno osudila Vukašina kao uzurpatora i ubicu cara Uroša, nazvavši ga "žura Vukašin".
Ko je bio kralj Vukašin?
Odgovorili su učenici učiteljice Nataše Milinković.
