Šta se krije iza raščinjavanja episkopa u SPC?
Vladika kanadski Georgije je trajno sklonjen sa episkopskog trona, a od danas je slučaj privremeno razrešenog episkopa mileševskog Filareta na dnevnom redu Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve.
Filaret se, kako se nezvanično saznaje, tereti za pozamašan eparhijski dug prema centralnoj kasi SPC u Patrijaršiji, za politički angažman, više javnih gafofa i za loše stanje u eparhiji.
Na dušu mu se, kao težak prestup, stavlja što je prošle godine govorio da ne priznaje SPC ovakvu kakva je sada, jer se u takvoj SPC on nije zamonašio, iako se potom crkvenom vrhu izvinjavao.
Spekuliše se da Filareta podržava deo aktuelne vlasti u Srbiji i da su se za njega kod patrijarha navodno založili Ivica Dačić i Dušan Bajatović.
Na optužbe komisije Sinoda episkop mileševski je u odgovoru naveo da su "neistinite i montirane". Istakao je da je njegovim dolaskom u Mileševu unapređen odnos Srba i Bošnjka, te priložio i apel iz Islamske zajednice da on ne bude razrešen. Podsetio je i na sve graditeljske poduhvate u eparhiji unazad 15 godina koliko je na tronu u Prijepolju..
Crkveni "preki" sud
Čistka u SPC, koja neke učesnike arhijerejskog sabora, kako kažu, podseća na brozovski preki sud i slučaj posleratnog komunističkog suđenja Draži Mihailoviću, počela je uklanjanjem vladike raško-prizrenskog Artemija 2010. godine. U episkopskim krugovima vlada mišljenje da će u narednom periodu na isti ili sličan način iz vrha SPC odleteti još priličan broj vladičanskih mitri, kako zbog osporavanja ideja o pravoslavnim crkvama u BIH i Crnoj Gori, tako i zbog protivljenja liturgijskim reformama i ekumenizmu, te potčinjavanju papi i unijaćenju sa Vatikanom u bilo kom obliku.
Kao i u slučaju razrešenog vladike kanadskog Georgija Đokića, iza sinodske odluke i optužnice da se vladika Filaret Mićević eliminiše, prema spekulacijama iz crkvenih krugova, navodno stoji mitropolit crnogorsko-primorski Amfilohije Radović, mada se on smatra najzaslužnijim što je Filaret u zrelom životnom dobu stekao diplomu Bogoslovskog fakulteta u Beogradu.
"Dobar i loš policajac"
U delu srpskog episkopata smatra se da su samo "predstava" postupci svrgavanja Georgija i Filareta. Za trenutna vladičanska svrstavanja u dva tabora: uz mitropolita crnogorsko-primorskog Amfilohija Radovića i vladiku bačkog Irineja Bulovića, veruje se da pripadaju domenu odmeravanja snaga njih dvojice za dominaciju u SPC. Mada se spekuliše da je Radović bliži ruskoj, a Bulović carigradskoj (grčkoj) struji u pravoslavlju, u delu SPC postoji mišljenje da je reč o "igri dobrog i lošeg policajca", jer obojica su nosioci katoličkog biskupskog prstena i krsta dobijenog od pape pre više od 10 godina, a u širokom crkvenom smislu, obojica su na istom dugoročnom zadatku i streme ka istom dalekosežnom cilju.
Uprkos Filaretovoj kontroverznoj biografiji i njegovom odnosu prema podređenom sveštenstvu i crkvenom novcu, upućeni u vrhu SPC smatraju da je to samo povod, ali ne i uzrok za hajku na episkopa mileševskog.
Pretpostavlja se da se Filaret zamerio Amfilohiju zato što ne pristaje da se deo mileševske eparhije, odnosno varoš Pljevlja i naselja koja su na tlu Crne Gore, pripoje Eparhiji budimljansko-nikšićkoj.
Svojevremeno je, navodno, tražio da se u takvoj arondaciji, grad Užice izdvoji iz žičke i pripoji mileševskoj eparhiji. Filaret, kako se spekuliše, nije pristao ni da delovi mileševske eparhije uđu u mitroplitov projekat Pravoslavne crkve u Crnoj Gori, koju bi sačiwavale još Amfilohijeva mitropolija, Joanikijeva budimljansko-nikšićka eparhija i delovi Grigorijeve zahumsko-hercegovačke eparhije.
Centralizam u SPC
Među srpskim arhijerejima, kako se može čuti od nekih episkopa, ima i onih vladika koji mimo crkvenih propisa već dugo zagovaraju stalnu (doživotnu) postavku Svetog arhijerejskog sinoda ( "crkvene vlade") i jaku sinodsku centralističku vlast, uz sužavanje eparhijskih autonomija i ograničenje autonomnog delovanja nadležnih episkopa.
Smatra se da je Filaret sa još nekim, bosanskog porekla, vladičanskim kadrom trn u oku i zbog odbijanja da se privoli potencijalnom projektu Pravoslavne crkve u BIH. Takvu crkvu, koja bi imala status mitropolije i bila autonomna u okviru SPC, već dugo nastoji da proturi međunarodni protektorat u Bosni i Hercegovini. Ukoliko bi se, smatraju pojedine vladike, realizovali bosanski i crnogorski projekat, SPC bi se vratila na stanje od pre 1920.godine, uz opasnost da izgubi samostalnost (autokefaliju).
