Artemije prvi na udaru

Stanje u Eparhiji raško-prizrenskoj i njen privremeno razvlašćeni episkop Artemije Radosavljević biće glavna tema najvišeg crkvenog zakonodavnog tela Srpske pravoslavne crkve, Svetog arhijerejskog sabora ( crkvene skupštine), čije redovno godišnje višednevno zasedanje počinje u ponedeljak 26.aprila u Beogradu.

Na saborskom razmatranju trebalo bi da bude akt Svetog arhijerejskog sinoda (crkvene vlade) "o kanonskim i drugimprestupima" episkopa raško-prizrenskog Artemija, za koji je bi zadužen da ga sačini episkop dalmatinski Fotije na osnovu nalaza sinodske komisije koja je od 10.februara ispitivala stanje i materijalno poslovanje u Eparhiji raško-prizrenskoj.

Vladika Artemije

 

Uprkos nagađanjima da u vrhu SPC postoji apsolutna većina za pokretanje postupka radi utvrđivanja kanonske odgovornosti vladike Artemija, episkop zvorničko-tuzlanski Vasilije Kačavenda smatra da je " komplikovano to pitanje i ne može se preko kolena rešavati".

On smatra da je važno "biti trezven i pravedan u merenju svega onoga što je uradio vladika Artemije tokom svih ovih godina koliko je proveo na Kosovu, kao najodgovornije i najvažnije lice Raško-prizrenske eparhije".

- Jednostavno, mora se zaštititi i priznati sve ono dobro i valjano što stoji iza njega, jep to on nije radio u svoje privatno ime. Sve dobro što je uradio, a uradio je mnogo toga, on je činio u crkveno ime i to nikada neće propasti. Kao i sa svima nama, to će ostati zabeleženo za večnost, bez obzira šta s njim bude bilo. Naši podvizi žive, čak i onda kada se govori o našim greškama i propustima. Ne bih više govorio na tu temu, jer ćemo se njom pozabaviti ozbiljno, ali i bratski, nošeni jevanđelskom mudrošću na sednici Svetog Arhijerejskog Sabora - smatra vladika Vasilije u izjavi za beogradske medije.

Vladici Artemiju, kako se spekuliše, trebalo bi na Saboru da navodno bude ponuđeno, od pojedinih episkopa, da prihvati premeštaj na drugu eparhiju ili da se penzioniše, a zauzvrat bi pred građanskim sudom mogao da bude obustavljen sudski proces, odnosno povučena krivična prijava Sinoda (crkvene vlade) protiv Artemijevih saradnika koji se sumnjiče za proneveru više od 300.000 evra, Predraga Subotičkog, direktora graditeljskog centra "Rade Neimar", koji je u pritvoru, i arhimandrita Simeona Vilovskog čije se izručenje traži od Grčke".

Artemije, međutim, kako se može čuti od njegovih pristalica, nameran je da "do kraja istraje u dokazivanju da nema naznaka za njegovu kanonsku odgovornost, kao i da nije bilo ni pronevere ni zloupotrebe, već da je reč o njegovom političko-ekumenističkom odstrelu".

Ovu tezu zastupa u pismu crkvenoj skupštini i Zajednica opština Kosova i Metohije koja je u pismu Svetom arhijerejskom saboru i patrijarhu Irineju izrazila očekivanje da će Sabor vratiti vladiku Artemija na episkopski tron, jer je on „pravi garant i jedina nada opstanka Srba u južnoj pokrajini“.

- Sigurno je jedan od motiva za smenu vladike bio i njegov odnos prema ekumenizmu, kao i o dolasku pape u Srbiju, gde su stavovi našeg vladike, koje mi apsolutno podržavamo, tradicionalni i konzervativni - navodi se u pismu ove organizacije.

U međuvremenu pojedini episkopi pod naslovom " Voljenoj u Hristu braći arhijerejima..." uputili su dopis na četiri strane svim vladikama poručujući između ostalog da im u slučaju oko episkopa raško-prizrenskog Artemija " na korist bude sloga a ne razdor" i da se "na jedan tas vage stave sva akta kojima je naš brat episkop Artemije branio svoja kanonska i ustavna prava u oblasti poverene mu raško-prizrenske episkopije, a na drugi tas staviti sva akta kojima su osporavani njegovi stavovi i postupci"

Pismom se traži i objašnjenje "po kom osnovu je Sinod mimo Sabora aktivirao penzionisanog episkopa Atanasija i postavio ga za administratora Eparhije raško-prizrenske, ali i kako je episkop bački Irinej, u ime Sinoda, više puta javno izrekao konačan sud nad episkopom Artemijem".

Ovim dopisom traži se takođe da se "onemogući uvođenje prakse uzurpiranja arhijerejskih prava zagarantovanih sveštenim kanonima, već da se podrži i snaži duh slobode i bratoljublja izražen u crkvenoj sabornosti dejstvom Duha svetog što isključuje samovolju svakog pojedinca" .

''Zamenom uloga i nadležnosti unutar Crkve, odnosno odstupanjem od sabornog odlučivanja koje mora biti plod dejstva Duha svetog, stvari su toliko ispuštene da su postale predmet živog raspravljanja i povod dubokih podela, ne samo među nama arhijerejima, nego i u verujućem slovesnom stadu koje nam sve češće i opravdano ukazuje na nastali besporedak i kvarenje vere”.

Smisao ovakvog oglašavanja, prema navodima autora, ne svodi se isključivo na odbranu episkopa Artemija kao pojedinca, nego na odbranu sabornosti, kanonskog, ustavnog i bogoslužbenog poretka u SPC.

Pored ovog dopisa učesnicima Sabora biće podeljeno i privatno izdanje zbornika dokumenata " Istina o slučaju vladike Artemija" koji su priredili Zoran Čvorović i Sanja Spasojević, asistenti Univerziteta u Kragujevcu.

Očekuje se takođe da se pred svetim arhijerejskim saborom nađe i apel u Artemijevu odbranu, koji je, prema saopštenju iz manastira Crna Reka potpisalo 105 monaha, a prema rečima crnorečkog monaha Antonija, i više od 10.000 građana sa punktova iz nekoliko gradova Srbije, ali i dijaspore pošto je apel potpisivan i preko interneta.
 

Paralelna istraga

Pristalice vladike Artemija iz redova monaštva, prema rečima crnorečkog monaha Antonije, prvi bi pozdravili njegovo "okajavanje grehova i duhovni oporavak u zatvoru, ako bi postojala Artemijeva odgovornost u koju oni nisu ni verovali, a koje kako se ispostavlja - nema".

Takođe,u potrazi za dokazima o finansijskim malverzacijama, iako građanski sud vodi istragu, prema navodima Artemijevih pristalica, pojedini emisari iz eparhije, koja je trenutno pod Atanasijevom upravom, uoči crkvene skupštine obilazili su po Srbiji podizvođače građevinskih radova na manastirima koje je na KIM gradio Predrag Subotički i "Rade neimar" u nameri da pronađu dokaze ili izdejstvuju priznanje podizvođača da su bili islaćivani na crno. Međutim, pokušaj je propao.

S druge strane Sinod je od vladike Artemija tražio da dostavi izveštaj da li poseduje privatne bankovne račune, koliko novca na njima ima i ko je ovlašćen da tim parama raspolaže. Stručnjaci za crkveno pravo, koji zbog delikatnosti situacije hoće da ostanu anonimni, objašnjavaju da načelno episkopi ne bi trebalo da imaju privatnu imovinu, mada kanoni ne isključuju takvu mogućnost.

- Pitanje zasebne imovine episkopa regulisano je 40. apostolskim kanonom i poznato je u Crkvi od ranih vremena. To može biti imovina koju je stekao kako pre stupanja u klir, tako i tokom episkopske službe, bilo da je reč o nasledstvu bilo o zakonitim poslovima, koji su u skladu s hrišćanskim moralom. Episkop ne može da se koristi eparhijskim prihodima i crkvenom imovinom za sticanje lične imovine - izjavio je pravni istoričar Zoran Čvorović sa Pravnog fakulteta u Kragujevcu.

On napominje da „episkopi kao svaki titular prava svojine može punopravno da raspolaže svojom imovinom, a da je jedino ograničenje što ne može da je zavešta licu koje nije hrišćanin“.