Zemljotres na Kosovu, prilika za mutivode
Anketni odbor Skupštine Srbije, kojim je utvrđeno da su nenamenski trošena sredstva na području Kosova i Metohije u periodu od 2000. do 2012. godine, ustanovio je da su na taj način trošena budžetska sredstava za sanaciju posledica zemljotresa u Kosovsko-pomoravskom okrugu 24. aprila 2002. godine, kroz nerealne prekategorizacije oštećenja objekata, izgradnju novih objekata građanima koji nisu pretrpeli štete, izgradnju objekata građanima koji ne žive na teritoriji KiM, precenjivanje cena građevinskog materijala, povećanje ugovorenih cena rekonstrukcija postojećih i izgradnje novih objekata po kvadratnom metru površine, nerealno prikazivanje utroška radnih sati po objektu, kao i otuđenja građevinskog materijala.
- Za sanaciju posledica zemljotresa, koji je zadesio opštine u Kosovsko-pomoravskom okrugu iz budžeta Srbije utrošeno je 934.000.000 dinara, a po osnovu tužbe izvođača radova preduzeća “Binačka Morava“ iz Gnjilana, u postupku koji je u toku, a potražuje se na ime izvedenih, a nenaplaćenih radova od Vlade Srbije još 612.000.000 dinara. Investitor projekta sanacije oštećenih privatnih objekata za stanovanje i izgradnju novih za stanovništvo u opštinama Kosovskog-pomoravskog okruga bio je Koordinacioni centar za Kosovo i Metohiju. Sredstva su preko Kosovsko-pomoravskog upravnog okruga, kao posrednika, isplaćivana izvođaču radova preduzeću “Binačka Morava“ iz Gnjilana, sa kojim je Okrug imao sklopljen ugovor o izvođenju radova - piše u izveštaju Anketnog odbora.
Kako se navodi, “prvu procenu oštećenja na privatnim stambenim objektima izvršila je stručna komisija Građevinskog fakulteta Univerziteta u Prištini, sa sedištem u Kosovskoj Mitrovici, na čelu sa prof. dr Velimirom Dutinom, koji se indikativno pojavljuje kao nadzorni organ u gotovo svim velikim infrastrukturnim projektima na Kosovu i Metohiji u poslednjih 12 godina“.
Kuća za doktorku Jelicu- Kao flagrantni primer nenamesnkog trošenja budžetskih sredstava, Odbor navodi primer izgradnje nove kuće dr Jelici Krčmarević, direktorki Zdravstvenog centra u Gnjilanu sa sedištem u selu Šilovo, na imanju koje nije bilo zahvaćeno zemljotresom i na kome nije postojao stari oštećeni objekat, kao i izgradnja novog objekta dr Trajku Mihajloviću, pedijatru u selu Domorovce u kome ne živi, već ga koristi kao privatnu ordinaciju, piše u izveštaju Anketnog odbora. |
- Na osnovu osnovnog projekta sanacija, rekonstrukcija i izgradnje novih objekata obuhvaćeno je 220 domaćinstava. Na osnovu žalbi uspostavljenih seoskih odbora za procenu štete, angažovana je drugostepena stručna komisija, koju su činili stručnjaci firme „Goša Projmetal“ A. D. iz Beograda koja je izvršila novu kategorizaciju oštećenja objekata i donela oko 1.900 rešenja za rekonstrukciju i izgradnju novih objekata u celom Okrugu. Navedenoj komisiji je za taj posao isplaćeno više od 10.000.000 dinara - piše još u izveštaju.
Anketni odbor još primećuje da su “pri radu Komisije učinjene ogromne nepravilnosti u postupku vršenja prekategorizacije oštećenja objekata tako da su mnogi objekti ranije procenjeni sa I, II ili III stepenom oštećenja, prekategorizovani u VI stepen oštećenja koji podrazumeva izgradnju sasvim novih objekata“.
- Izvođač radova “Binačka Morava“ je angažovala brojne podizvođače radova po orijentacionoj ceni od 220 DEM/m2 a od investitora je izvedene radove na novosagrađenim objektima naplaćivala po ceni od 345 EUR/m2. Uvoz građevinskog materijala potrebnog za sanaciju i izgradnju oštećenih objekata posredstvom kosovskih institucija bez carinjenja vršen je sa teritorije Republike Srbije prvo posredstvom građevinske firme ZZ “Zubin Potok“ iz Zubinog Potoka, a potom i preko firme “Vrba Promet“ iz Kraljeva, navodi Anketni odbor.
Anketni odbor konstatuje i da mu “nije data na uvid dokumentacija o formiranju komisija za procenu štete, niti njihovi izveštaji o izvršenim procenama na terenu“. Takođe, ni dokumentacija vezana za upućivanje zahteva za sanaciju kuća od posledica zemljotresa niti odobrenje, kao ni zaključeni ugovor. Kancelarija za Kosovo i Metohiju nije odgovorila na dopis Anketnog odbora za dostavu dokumentacije o realizaciji projekata za sanaciju kuća od posledica zemljotresa u Kosovskom-pomoravlju, kao i na dopis Upravi za zajedničke poslove u vezi sa pokretanjem disciplinskog postupka protiv Milorada Stajića, administrativnog tehničkog sekretara u vreme realizacije navedenog projekta.
- Prema informacijama do kojih je Odbor došao, celokupnu dokumentaciju vezanu za sanaciju, rekonstrukciju i izgradnju objekata, tadašnji načelnik okruga Ivica Zlatanović je po nalogu predsednika Koordinacionog centra za KiM Nebojše Čovića odneo i predao Koordinacionom centru za KiM.
Očajan kvalitet, pucali temeljiMetodom slučajnog uzorka, Odbor je izvršio uvid na licu mesta u petnaest domaćinstava u kojima su sanirani i izgrađeni novi objekti u selima Donja Budriga, Pasjane, Glogovce, Donje Korminjane i Kusce. Utvrđen je izuzetno loš kvalitet izvedenih radova (koji se ogleda u plitkim trakastim temeljima fundiranim u zemlji u dubini 40 cm na kojima su izgrađeni objekti bez postavljenja armature u donjem delu temelja), zbog čega je došlo do pucanja temelja i zidova objekata. Hidroizolacija u sanitarnim objektima uopšte nije izvedena, zbog čega dolazi do konstantnog vlaženja zidova. Umesto projektom predviđene izgradnje parketa u objektima je postavljen daščani-brodski pod lošeg kvaliteta. |
U svom izveštaju Anketni odbor navodi da je metodom slučajnog uzorka obišao neke objekte, te da je zatekao da je u pojedinim umesto armirane betonske ploče iznad prizemlja postavljena krovna lamperija bez bilo kakve termoizolacije, dok je u nekim domaćinstvima gde je planirana izgradnja novog objekta izvršeno samo razmeravanje i raščišćavanje terena.
- U razgovorima sa meštanima kojima je vršena sanacija i izgradnja novih objekata, Odbor je ustanovio da je od istih izvođač radova zahtevao da potpišu priznanice da su primili veće količine građevinskog materijala od one koja je stvarno ugrađena ili isporučena. Traženo je od meštana da unapred potpišu da su radovi izvedeni kao uslov za otpočinjanje izgradnje, a da u većem broju slučajeva ništa nije izgrađeno. Brojne su primedbe meštana da je jedna količina građevinskog materijala, uvezenog iz Republike Srbije za potrebe sanacije i izgradnje novih objekata, završila na privatnim stovarištima lokalnih Albanaca, navodi Anketni odbor.
- Saznanja Odbora ukazuju da su pripadnici Policijske uprave Gnjilane, izmeštene u Vranju, proteklih godina istraživali i pokrenuli krivične prijave prema jednom broju osoba koja su lišena slobode povodom zloupotreba u trošenju budžetskih sredstava za sanaciju posledica zemljotresa u Kosovsko-pomoravskom okrugu, ali nam ishod iste nije poznat. Prema podacima dobijenim od PU Gnjilane, zbog političkih pritisaka i fiktivnog veštačenja, ove prijave su odbačene. Možda zbog činjenice da je ujak Ivice Zlatanovića, tadašnjeg načelnika Kosovsko-pomoravskog okruga, bio tužilac u ovom predmetu, navodi se u izveštaju.
Zbog osnovane sumnje u brojne zloupotrebe u trošenju budžetskih sredstava, Anketni odbor predlaže Narodnoj skupštini da Vladi Srbije predloži da nadležni organi sprovedu istragu o trošenju budžetskih sredstava na sanaciji posledica zemljotresa u Kosovsko-pomoravskom okrugu 2002. godine.
- Pored uvida u postojeću dokumentaciju, upoznavanja sa rezultatima istrage PU Gnjilane, Anketni odbor predlaže nadležnim državnim organima da kroz istragu na iznete okolnosti obave razgovor i prikupe potrebna obaveštenja od Borisava Tajića, nekada načelnika Sektora za rekonstrukciju Koordinacionog centra za KiM, a sada radnika Kancelarije za KiM, Ivice Zlatanovića, tadašnjeg načelnika Kosovsko-pomoravskog okruga i tadašnjeg člana u Koordinacionom centru za KiM, kao i da se istraži poreklo ogromne privatne imovine u Vranju Jovana Sentića, nekadašnjeg zamenika generalnog direktora preduzeća “Binačka Morava“. Odbor sugeriše istražnim organima da od podizvođača radova na navedenom projektu prikupe potrebna obaveštenja u vezi sa informacijama o novčanim ucenama radi dobijanja posla. Potrebno je istražiti i sudbinu 50.000.000 dinara budžetskih sredstava plasiranih preko STR “Stil“ iz Bujanovca, za sanaciju i izgradnju kuća porušenih u zemljotresu, predlaže Anketni odbor.
