Dao život za Kolašin

Organizacija boraca i antifašista Kolašina, odnosno poštovalaca Narodnooslobodilačke borbe 1941-1945. godine i revolucionarnih tradicija na kojima je počivala ta borba, pokrenula je inicijativu da se u gradu - mučeniku na Tari, koji je tokom Drugog svetskog rata čak 18 puta prelazio iz ruku branilaca i oslobodilaca u ruke okupatora i njihovih sluga i podanika, podigne dostojan spomenik artiljerijskom kapetanu Mariju Rivi, prvom italijanskom oficiru koji je u jesen 1943. godine okrenuo oružje protiv fašista i stao pod zastavu Narodnooslobodilačke vojske a nedugo potom i herojski pao u odbrani Kolašina.

Herojski pao u borbi protiv fašista: Kapetan Mario Riva

Prihvatio ponudu generala

Partizani su, kao što je poznato, posle strašne Pete neprijateljske ofanzive konsolidovali svoje redove i u pobedonosnom jurišu iz Bosne i Hercegovine grunuli u Crnu Goru.

Četvrta proleterska brigada je dobila zadatak da oslobodi Kolašin i ona je taj zadatak uspešno obavila. Nije joj pošlo za rukom jedino da osvoji utvrđene položare Trećeg artiljerijskog bataljona italijanske divizije Venecija, koji je, pod komandom kapetana Marija Rive, u rovovima i bunkerima na Bašanjem brdu iznad Kolašina uspešno odolevao svim naletima partizana i nije hajao za opsadu u kojoj se našao.

Kako u zapisima i sećanjima na te krvave borbe pišu Ljubo Anđelić, Batrić Jovanović, Ljubo Vučković i mnogi drugi, kapetan Riva - imao je tada 43 godine - sa kojim su činjeni kontakti u nadi da će on položiti oružje i predati se - nije hteo ni da čuje.

Tek kada je 27. septembra 1943. godine na pregovore došao lično tadašnji komandant Četvrte proleterske, kasnije general, Ljubo Vučković, i kada je on dao garancije ovom iskusnom oficiru i patrioti, rodom iz Koma kod Milana, pristao je da obustavi vatru, ali ne i da položi oružje.

Sa zadovoljstvom je prihvatio ponudu da stane pod barjak Narodnooslobodilačke vojske i da se do poslednje kapi krvi bori protiv Nemaca i fašista, ali ne i protiv svojih sunarodnika.

Podvig se ne sme zaboraviti: Gojko Vlahović

 

Naravno, Vučković je prihvatio njegove uslove, a on je ipak o svom naumu i odluci prethodno obavestio komandu puka u Mateševu i komandu matične divizije Venecija u Beranama.

Tek potom je okrenuo cevi svojih topova i minobacača prema Lijevoj Rijeci odakle je nadirala jaka nemačka oklopna, motorizovana jedinica u nameri da povrati Kolašin, ali i da u Beranama razoruža svoje dojučerašnje saveznike, pokolebanu italijansku diviziju Venecija.

Danima su potom borci Četvrte proleterske, uz sadejstvo i moćnu podršku neustrašivih boraca kapetana Rive, branili položaje na putu duž reke Tare od Mateševa prema Pajkovom viru, Raškovom guvnu, Uvaču i Hanu Garančića, odnosno na okolnim kosama prema Kolašinu. Za svaki pedalj, za svaku čuku, za svaki most ili plitak gaz, ginulo se bez uzmaka.

Branio most na Tari

Najkrvaviji dan u tim borbama bio je 17. oktobar 1943. godine kada su kapetan Riva i njegovi saborci prsima krenuli da odbrane drveni most na Tari na Pajkovom viru i onemoguće prolaz nemačke motorizovane jedinice. Njegovi artiljerci su u toj neravnoj borbi uništili dva nemačka tenka, oštetili i onesposobili i treći, a onda je počela da pogađa i nemačka laka artiljerija i na borbenom položaju je, pored kapetana Rive palo i još 15 njegovih saboraca...

- U tim višednevnim borbama za odbranu Kolašina, u jesen 1943. godine, glavni teret su podneli borci Četvrte proleterske brigade, a posebno italijanska jedinica kapetana Rive - kaže Gojko Vlahović, sadašnji čelnik kolašinske boračke organizacije.

- Suprotno naredbama komande iz svoje matične jedinice, Riva je donero tešku oficirsku, ali časnu ljudsku, humanu i patriotsku odluku, koja i danas izaziva divljenje i poštovanje i stao na branik slobode Kolašina. Stao i tu za večnost ostao sa još 15 svojih drugova. To je ono što Kolašin nikada ne sme i ne može zaboraviti, što mora vječno pamtiti i poštovati - tu njegovu časnu ljudski, vojničku i oficirsku odluku da se žrtvuje za slobodu - kaže Gojko Vlahović.