Hrvatska, Crna Gora, BiH i Srbija imaju sličan Zakon o radu
Izmenjeni Zakon o radu koji je danas usvojila Skupština Srbije sličan je zakonima koji su na snazi i u bivšim jugoslovenskim republikama.
Visina otpremnine u slučaju proglašenja za tehnološki višak na isti način kako predviđa izmenjeni srpski zakon određuje se i u Hrvatskoj i Crnoj Gori, a i u oba entiteta BiH takođe zavisi od dužine radnog staža kod poslednjeg poslodavca.
Na sličan način regulisana su i primanja zaposlenih tokom godišnjeg odmora kao i pravo na plaćeno odsustvo sa posla, ali su u Hrvatskoj i Crnoj Gori veće naknade za noćni i smenski rad.
Za zaposlene u Hrvatskoj otpreminina u slučaju proglašenja za tehnološki višak iznosi najmanje jednu trećinu prosečne mesečne plate, koju je radnik ostvario u tri meseca pre prestanka ugovora o radu, za svaku navršenu godinu rada kod tog poslodavca.
Pročitajte još: |
Pravo na otpreminu stiče se posle dve godine neprekidnog rada kod istog poslodavca i to ako je radnik bio u radnom odnosu na neodređeno vreme. Ona mu pripada u slučaju poslovno uslovljenog otkaza (tehnološki višak) i lično uslovljenog otkaza.
Isto važi i u Crnoj Gori s tim što zakon kaže i da otpremnina ne može biti niža od tri prosečne mesečne zarade bez poreza i doprinosa kod poslodavca u prethodnom polugodištu, odnosno prosečne mesečne zarade bez poreza i doprinosa u Crnoj Gori u prethodnom polugodištu, ako je to povoljnije za zaposlenog.
Naknada za noćni rad i u Hrvatskoj i u Crnoj Gori iznosi 40 odsto. Za smenski rad po hrvatskom zakonu naknada je 10 odsto, dok crnogorski zakon ne predviđa takvu naknadu. Trajanje ugovora o radu na određeno vreme ne sme biti duže od tri godine u Hrvatskoj, odnosno dve godine u Crnoj Gori.
Za vreme korišćenja godišnjeg odmora u Hrvatskoj radnik prima najmanje prosečnu mesečnu platu u prethodna tri meseca, uračunavajuci i sva primanja koja predstavljaju naknadu za rad. U Crnoj Gori zaposleni za vreme godišnjih odmora, kao i plaćenog odsustva primaju zaradu u iznosu od 100 odsto.
Zaposleni u Hrvatskoj imaju pravo na plaćeno odsustvo s posla od dva do pet dana za slučjeve kao što su venčanje, rođenje deteta, teška bolest ili smrt članova porodice, ali ukupno najviše sedam dana godišnje, ukoliko drugačije nije uređeno kolektivnim ugovorom, pravilnikom o radu ili ugovorom o radu.
Po crnogorskom zakonu zaposleni imaju pravo na plaćeno odustvo s posla od jednog do sedam dana koliko ne moraju da rade u slučaju smrti ili teške bolesti člana uže porodice.
Kada je reč o proširenom dejstvu kolektivnog ugovora u Hrvatskoj ministar može proširiti njegovu primenu na poslodavca koji nije njegov potpisnik i to ako postoji javni interes za to i ako su kolektivni ugovor zaključili sindikati koji imaju najveći broj članova i udruženja poslodavaca koja ima najveći broj radnika, na nivou za koju se isti proširuje.
U Crnoj Gori postoje opšti, granski i kolektivni ugovor kod poslodavca. Opšti kolektivni ugovor zaključuje se za teritoriju Crne Gore i primjenjuje se na sve zaposlene i poslodavce, granski kolektivni ugovori za zaposlene i poslodavce u određenoj grani, a kolektivni ugovor kod poslodavca primenjuje se na zaposlene kod tog poslodavca.
Pojedine odredbe opšteg kolektivnog ugovora razrađuju se u granskom kolektivnom ugovoru, kolektivnom ugovoru kod poslodavca, opštem aktu poslodavca i ugovoru o radu ali se njima ne mogu utvrditi manja prava od prava utvrđenih opštim kolektivnim ugovorom.
U Bosni i Hercegovini Republika Srpska i Federacija BiH imaju svaka svoj zakon o radu, ali su njihove odredbe veoma slične.
U RS više od godinu dana traje polemika o usvajanju novog Zakona o radu, čije je donošenje tražio i Međunarodni monetarni fond, ali su pošto taj zakon predviđa redukovanje radničkih prava, čemu se oštro suprostavio Sindikat, vlasti RS odustale od njegovog usvajanja. Pravo na otpremninu u RS ima zaposleni nakon najmanje dve godine rada kod tog poslodavca, a visina otpremnine se utvrđuje kolektivnim ugovorom, pravilnikom o radu i ugovorom o radu.
Iznos otpremnine ne može biti manji od jedne trećine prosečne mesečne plate radnika isplaćene u poslednja tri meseca pre prestanka ugovora o radu, za svaku navršenu godinu rada kod poslodavca. Radnik za vreme korišćenja godišnjeg odmora ima pravo na naknadu plate u visini pune plate, kao da je za to vreme bio na radu. Takođe, radnik ostvaruje pravo na regres za korišćenje godišnjeg odmora, u skladu sa kolektivnim ugovorom, pravilnikom o radu i ugovorom o radu.
Radnik ima pravo da, uz naknadu plate, odsustvuje s posla najviše pet radnih dana u kalendarskoj godini, u slučaju stupanja u brak, rođenja deteta, teže bolesti ili smrti člana porodice. Poslodavac je dužan da radniku odobri i odsustvo s rada do tri dana u toku kalendarske godine radi zadovoljavanja njegovih verskih, odnosno nacionalnotradicijskih potreba, ali bez prava na naknadu plate. Postojeći Zakon o radu u RS predviđa da se ugovor o radu na određeno vreme ne može zaključiti na duži period od dve godine.
