Nemanjići mistični i svevremeni
U godini kada obeležavamo osam vekova od svečanog krunisanja prvog srpskog kralja Stefana Nemanjića, zbog čega je nazvan Prvovenčani, najavljeni su brojni događaji na ovu temu, a svakako najkompleksniji među njima jeste TV serija "Nemanjići - rađanje kraljevine" u produkciji RTS, čija je prva epizoda doživela potpuni fijasko. U odnosu na to, sasvim tiho publicista i grafički dizajner Dušan Todorović promoviše autorski multimedijalni projekat "Dolina kraljeva - epoha Nemanjića", koji se bavi ulogom najslavnije srpske dinastije i njenim značajem za državotvornu istoriju, kulturu, duhovnost i umetnost kod Srba.
- Ovaj sadržaj je spoj umetničkih kratkih filmova, animacije, autorske muzike i fotografije sa ciljem da se vizuelno i zvučno oživi istorija kroz savremenu estetiku - rekao je za "Vesti" mladi umetnik, čije je delo naišlo na odličan odziv publike i kritike, tako da već sada ima poziv za gostovanje u sedam evropskih gradova.
Proces realizacije trajao je godinama, a sve je krenulo spontano i, kako kaže, još traje. Pokretači kreativne energije bili su ljubav prema srednjovekovnoj istoriji i književnosti, istraživanje i obilazak starih gradova i utvrđenja, kao i divljenje sakralnim građevinama, zadužbinama koje su nam ostavili ovi sveti ljudi.
- Želeo sam na slikovit način da ljudima 21. veka prikažem kako je izgledao život od 12. do 14. veka u srpskim zemljama. Priča o Nemanjićima je priča svih nas kroz neprestano kulturno i istorijsko egzistiranje na njihovim temeljima i mislim da je i nemoguće da se sve pretoči u jedno delo. Stalno dolazimo do novih otkrića i saznanja o njima. Ovo je moj doprinos nezaboravnoj epohi srpskog srednjeg veka u njegovom zenitu.
Po njegovim rečima, to je izuzetno turbulentno i izazovno vreme za vladara. Crkveni raskol koji se desio 1054. izazvao je još veća neprijateljstva i ratove među susedima, koji su se borili za prevlast u teritorijalnom, ali i verskom smislu.
- Upravo ta granica između Zapadne i Istočne crkve prolazila je kroz srpske zemlje. To je doba Krstaških ratova i velikih vojnih pohoda Evropljana ka Svetoj zemlji. Geostrateške prilike i ravnoteža u raspodeli moći su se drastično promenile padom Vizantije pod vlast Krstaša i formiranjem Latinskog carstva 1204. Opstanak naroda i zemlje mogao je preuzeti na sebe samo veoma mudra, dalekovida, ratoborna, ali i diplomatski nastrojena osoba, kakav je upravo bio veliki župan Nemanja i nastavljači njegove loze. Borbenost naših ljudi i njihovo nastojanje da se ustali jaka nezavisna kraljevina sa svojom autokefalnom crkvom, doveli su do nezaustavljivog poleta čiji je krajnji cilj formiranje Srpskog carstva, Patrijaršije, gde je Srbija postala glavna sila na Balkanskom poluostrvu i jedna od vodećih u Evropi - naglašava naš sagovornik.
Prvi ujedinitelj
- Stefan Prvovenčani je prvi srpski kralj iz loze Nemanjića. Od njegovog vremena počinje doba ujedinjenih srpskih zemalja pod jednom kraljevskom krunom sa samostalnom Pravoslavnom crkvom kao nosiocima identiteta. Takvo viđenje Srbije i ustrojstvo po tim načelima nastavili su i Mrnjavčevići, Lazarevići, Brankovići, Kotromanići, Crnojevići, oživljavajući tradiciju Nemanjića u svojim oblastima - priča Todorović.
Nešto što prati sve Nemanjiće, nastavlja Todorović, jesu njihove energične i lucidne supruge, naše kraljice. Jer, te plemkinje sa dvorova Vizantije, Venecije, Francuske, Ugarske, Bugarske i Vlaške su uveliko doprinele uspostavljanju trajnih veza sa evropskim dvorovima i dinastijama na polju diplomatije, kulture, umetnosti, graditeljstva, dajući tako svojim prisustvom i delanjem neizbrisiv multikulturalni evropski okvir srpskom kraljevstvu.
- Svi prosvećeni narodi nastoje da afirmišu najbolje iz svoje istorije i kulture, ali i da popularizuju svoju prošlost kroz filmove, muziku, emisije, knjige... držeći tako pažnju modernog čoveka. Najbolji primer toga su upravo likovi kralja Artura, Karla Velikog, Jovanke Orleanke, Vikinga, Romanovih, Sulejmana Veli-čanstvenog. Mi imamo taj problem da dosta malo i neaktivno komuniciramo sa srednjovekovnim nasleđem. Mnogobrojni gradovi i tvrđave se ne obnavljaju ili se to radi sporo, nemamo istorijske muzeje i galerije, monumentalne spomenike, već je sve to rasuto i zapušteno. Takođe društvene prilike i razne političke ideologije, oskudnost gradiva u školama su uticali da vremenom ova tema kod nas padne u zaborav i da se marginalizuje. Dobra stvar je da danas poučeni iskustvom drugih i mi počinjemo da se interesujemo za svoje autentično i slavno doba - smatra Dušan Todorović, koji je za svoj dokumentarno-informativni film istraživao najrelevantnije izvore - srednjovekovna žitija, koja su o njima i tom vremenskom razdoblju pisali njihovi savremenici, a posle njih i učeni ljudi onog doba, koji su nam ostavili vredna svedočanstva o životima, društvenim prilikama, ratovima i ambicijama Nemanjića.
- Tu su i dela savremenih istoričara, arheologa, istoričara umetnosti, sveštenih lica koji su bogat izvor znanja i informacija. Lično sam obišao većinu Nemanjićkih zadužbina i Svetu Goru gde sam u manastirskim riznicama, muzejima i galerijama prikupio potrebnu građu. Želja mi je da ljude zainteresujem za ovaj uzbudljiv period, i da ova priča koja je pre svega informativa, edukativna i bajkovito osmišljena, pokaže kako istoriji nije mesto samo u bibliotekama, već da kroz savremeni medijski pristup ona nudi drugačiji doživljaj. Mi smo u neprestanom stanju učenja i spoznaje stvari o nama i o onima koji su nam prethodili. A Nemanjići su mistični i svevremeni - zaključio je Dušan Todorović, koji je 2018. godinu započeo promovisanjem svog autorskog projekta u kripti Crkve Sv. Marko u Beogradu.
Simbioza zemaljske i duhovne vlasti
Dušan Todorović je Stefana Nemanju, rodonačelnika dinastije Nemanjić, opisao kao velikog čoveka koji je uspeo da kao najmlađi od svoje braće, ratničkim sposobnostima i nepokornošću postane mudar vladar.
- Posle uspostavljanja vlasti u zemlji, on je bio nosilac ktitorstva i građenja mnogobrojinih manastira (Raške škole), te umro kao monah u miru i tišini Hilandara i postao Sveti. On je zaslužna ličnost naše istorije koja je napravila taj model zemaljske i duhovne vlasti koje su neprestano u simbiozi, a čije oličenje i vidimo u dve glave belog orla na našem grbu.
