Bela kuga gora i od rata
Srbija polako umire, a da su nam demografske brojke crne svedoče reči demografa Gorana Peneva iz Instituta društvenih nauka koji ističe da nam se prošle godine rodilo manje beba nego čak i u Prvom i Drugom svetskom ratu!
Godinama je više umrlih nego rođenih
- Prošle godine je rođeno samo 65.000 beba, što je najmanji broj rođene dece od 1900. godine, pokazuju najnoviji rezultati Republičkog zavoda za statistiku - navodi Penev.
Od 168 opština u Srbiji, u 160 je negativan prirodni priraštaj, a statistika upozorava da porodica u Srbiji u proseku ima jedno i po dete, podaci su Republičkog zavoda za statistiku.
Za prostu reprodukciju svaka porodica trebalo bi da ima makar dvoje dece. Da ne bismo nestali kao narod, neophodno je da se u porodici rađa troje ili četvoro dece. Svake godine nestaje grad veličine Ćuprije, Knjaževca, Negotina, upozoravaju stručnjaci.
- Već godinama je više umrlih nego rođenih, a u Crnoj Travi protekle godine nije rođena nijedna beba. Jedino u beogradskim opštinama Surčin i Zvezdara, u Raškoj, Novom Pazaru, Tutinu, Sjenici, Bujanovcu i Preševu je pozitivan prirodni priraštaj - ističe Penev.
U Srbiji su svi svesni sumorne demografije, te su istovremeno svima u vlasti i crkvi puna usta poziva na biološku obnovu nacije. Međutim, ono što se u praksi događa ničim ne ukazuje da se oni koji društvo vode istinski brinu o podmlatku.
Pusta selaStručnjaci kažu da je pad nataliteta posledica sve manjeg rađanja dece na selu, ali i nemogućnosti žena da nađu posao. Zbog toga bi upravo njih trebalo podsticati na potomstvo. |
- To što nas je sve manje i manje najbolji je pokazatelj kako se država stara o svojim građanima. Ljudi će često reći da je problem novac, ali bih ja tu dodala da nije reč o nekoj visini plate, već o neizvesnosti da će plata biti isplaćena. Živimo u društvu velike neizvesnosti i to mlade parove sprečava da zasnivaju porodicu uopšte, ili, oni koji imaju jedno ili dvoje dece da porodicu prošire - kaže za "Vesti" Dragana Soćanin, predsednica Udruženja Roditelj.
Gotovo da nema vlade ili lokalne samouprave koja nije osnivala razne fondacije za pomoć rađanju, ili aktivirala ad hok programe za pomoć trudnicama, porodiljama ili mladim parovima. A onda, ta ista država okleva godinama da ukine ili smanji porez na dodatu vrednost za uvezenu bebi opremu, a to učini tek posle silnih protesta roditelja.
- Sve te fondacije i darodavci nisu dovoljni jer mi sistemski ne pomažemo ljudima. Eto, novi gradonačelnik Beograda Siniša Mali je praktično odmah po preuzimanju dužnosti ukinuo pomoć mladim majkama. Ja stvarno ne znam da li je prestonica mogla na nešto drugo da uštedi ili je baš moralo da se krene od majki i penzionera. Što je još gore, mi samo slušamo kako para nema, a ti ljudi su izabrani da stvore uslove da novca ima i da se pomogne građanima. Oni su tu zbog nas, a takav plan nismo čuli. Ali smo čuli da država nema para da finansira vantelesnu oplodnju. Tužno zaista - dodaje Soćaninova.
Roditeljstvo u Srbiji se praktično smatra socijalnom kategorijom, što je poražavajuće za društvo. Poseban problem je što izvan zaklinjanja u pomoć demografskom zaokretu zapravo ne stoji ništa.
- Žene kod zapošljavanja pitaju da li su rađale ili imaju nameru da to učine, a masovna je pojava i da im posao daju na osnovu ugovora o delu, što ih formalno i dalje drži u statusu nezaposlenih osoba, te nemaju pravo na porodiljsko bolovanje i druge prinadležnosti. Od devojaka se masovno traži da potpišu blanko otkaze, što se obično aktivira sa trudnoćom. Tužna je to slika države - kaže naša sagovornica iz udruženja Roditelj.
Zemlja staracaSrbija ima jednu od najstarijih populacija u Evropi i svetu. U 2012. godini je bilo više od 1,2 miliona građana koji su stariji od 65 godina, a prema procenama, starije osobe 2050. godine činiće čak četvrtinu stanovništva Srbije. |
Nije dovoljno proglasiti neku godinu Godinom beba, kao što je to bio slučaj sa 2012. godinom, već je potrebno bolje zaštititi majke i pomoći roditelje, saglasni su i roditelji i stručnjaci.
- U prethodnih 10 godina više od 100.000 ljudi je umrlo, a broj živorođenih stalno opada. Nivo fertiliteta skoro 60 godina je ispod nivoa koji obezbeđuje prostu reprodukciju. To je kako posledica iseljavanja, tako i rađanja u ranijim periodima - upozorava Goran Penev iz Instituta društvenih nauka.
Pustošenje Balkana
Stanovništvo u državama nekadašnje Jugoslavije izumire. U tome Balkanci nisu puno drugačiji od ostatka stare Evrope koja se takođe s tim problemom suočava, ali su regionalne prilike ipak dodatno začinjene ratovima, sankcijama, ekonomskom devastacijom i masovnim iseljavanjima.
U Srbiji je na kraju 2010, godine uoči poslednjeg popisa živelo oko 7,2 miliona ljudi uz negativan priraštaj. Hrvatska je 2010. imala 4.4 miliona stanovnika. Negativnom trendu rasta populacije nije izbegla ni BiH, treća po brojnosti zemlja u regionu, sa procenom od oko 3.7 miliona stanovnika, s tom razlikom što u toj zemlji entitet Srpske ima negativan, a Federacije BiH pozitivan prirodni priraštaj. Srpska ima kontinuiran pad broja građana punih deset godina i sada broji oko 1,4 miliona ljudi, ali se smanjuje po stopi od 2,4 odsto. Prema zvaničnoj proceni, u FBiH živi oko 2,3 miliona stanovnika i još se beleži blagi porast broja stanovnika po stopi od 0,6 odsto.
Rezultate zvanične statistike potvrdila je i analiza Populacijskog fonda Ujedinjenih nacija, koji u jednom od poslednjih izveštaja zaključuje kako "BiH posle 2010. godine ulazi u duži period negativnog prirodnog priraštaja".
Za razliku od Srbije, Hrvatske i BiH, stanovništvo se uvećava na teritoriji Kosova, u Makedoniji i Crnoj Gori. Procenat živorođenih u odnosu na broj umrlih u Crnoj Gori, zemlji s najmanjim brojem stanovnika od svih zemalja na području bivše Jugoslavije, bio je veći za 2,9 posto. Dok je stopa prirodnog priraštaja u Makedoniji u istom periodu iznosila 1,6 procenata.
