Kako pomoći obolelima od bolesti zavisnosti?
Specijalna bolnica za bolesti zavisnosti "Vita" osnovana je 2009. godine u Novom Sadu, od strane Milana Vlaisavljevića, psihologa, koji sa Timom saradnika već deset godina pruža medicinske usluge pacijentima koji se bore sa različitim oblicima bolesti zavisnosti.
Bolnica "Vita" je trenutno pozicionirana kao jedna od nekoliko privatnih zdravstvenih ustanova stacionarnog tipa za lečenje bolesti zavisnosti u Srbiji i jedina u Vojvodini sa potpuno zaokruženim sistemom lečenja, od rešavanja apstinencijalnih tegoba i detoksikacije, do psihoterapijskih programa rehabilitacije i resocijalizacije.
Sa ponosom se ističe da su uslovi lečenja, predanost i profesionalnost u radu sa pacijentima prepoznati i u regionu i šire, pa tako gotovo polovina pacijenata dolazi pored nase dijaspore, i iz svih zemalja bivše Jugoslavije, a značajan broj čine i drzavljani Engleske, Škotske, Švedske, Norveške i drugih Evropskih zemalja.
Koji je procentualni odnos žena i muškaraca koji se javljaju na lečenje?
Muškarci se javljaju u mnogo većem procentu na lečenje. Gotovo je to u 95% slučajeva ako govorimo o lečenju patološkog kockanja. 85% kod heroinske zavisnosti i oko 65% kod lečenja alkoholizma. Značajnu razliku na strani muškaraca uočavamo i u rezultatima brojnih istraživanja bolnice Vita o faktorima rizika razvoja zavisnosti i rizičnim oblicima ponašanja kod mladih.
Da li postoji neka vrsta zavisnosti gde su žene podložnije u odnosu na muškarce?
Kod alkoholizma poslednjih godina imamo trend, da pored toga sto se na lečenje javljaju sve mlađi pacijenti, da je među njima i sve veći broj žena. Taj odnos je trenutno 3:1 u korist muškaraca, što je značajno smanjenje razlike u poslednjoj deceniji. Takođe, primetno je da se kod mlađih generacija pored alkohola konzumiraju neretko paralelno i neke druge psihoaktivne supatnce (najčešće marihuana, ektazi, amfetamini), po principu politoksikomanije, kao i da je sve prisutniji, tzv. takmičarski oblik pijenja. Ovo podrazumeva ispijanje što vise alkoholnih pića za što kraći vremenski period sa efektom opijenosti. U ovom obrascu ponašanja, devojke gotovo da ne zaostaju za momcima.
Koji je tipičan profil pacijenta koji se javlja na lečenje (pol, godište, obrazovanje, materijalno stanje) za svaku od pojedinačnih zavisnosti?
Ako govorimo o narkomaniji, prosečan pacijent koji se javlja na lečenje u bolnicu "Vita" je muškarac star 30 godina, nezaposlen i neoženjen. Zavisan je od opijata, iza sebe ima dva bezuspešna lečenja, a u bolesti je duze od 12 godina. Pored heroina, najčešće zloupotrebljava marihuanu, spid, ekstazi i alkohol.
Istovremeno, prosečan alkoholičar je muškarac star 41 godinu (80% njih je od 30-50 god.), završio je srednju ili visoku školu i zaposlen je. Svaki drugi je i oženjen. Kontakt sa alkoholom traje duže od dve decenije i iza sebe ima jedan bezuspešan pokušaj lečenja. Najčešće pije "žestinu", a potom i pivo.
Prosečan patološki kockar koji se javlja na lečenje je muškarac star 28 godina, pri čemu je najzastupljenija starosna kategorija od 24-28 godina. Završio je srednju školu, neoženjen je i nezaposlen. Iskustva sa igrama na sreću ima duže od 10 godina i prvi put se javlja za stručnu pomoć. Najčešće igra rulet, a potom ide u "kladionicu" i na "aparate". Nažalost, stariji pacijenti se veoma retko uopšte i javljaju na lečenje.
Da li pacijenti većinom dolaze samoinicijativno ili na nagovor nekog drugog (roditelji, supružnik. partner, rođaci...)?
Priroda bolesti zavisnosti je takva, da je volja zavisnika značajno kompromitovana i instrumentalizovana ka nabavci, konzumiranju droge ili alkohola, igranju igara na sreću. Tako da, po pravilu dok god pacijent uspeva da prikriva i održava svoju bolest, dokle god je okolina tolerantna, male su šanse da se pacijent javi na lečenje. Drugim rečima, pacijentu je najčešće potreban spoljni pritisak i spoljna motivacija da bi potražio pomoć. Ova inicijativa najčešće dolazi uravo od najbližih, t.j članova porodice.
Da li lečenje u nekim slučajevima podrazumeva i bolnički stacionar (zadržavanje u bolnici na terapiji)? Da li je moguće izlečenje bez podrške okoline?
Kod alkoholizma ili npr. zavisnosti od heroina, metadona, sedativa, zbog samog nivoa izraženosti simptoma apstinencijalne krize i mogućih komplikacija za preporuku je da se detoksikacija i psihofizička stabilizacija obave u stacionarnim uslovima, pa da se lečenje nakon toga nastavi kroz ambulantu i dnevnu bolnicu.
U dnevnoj bolnici lečenju se priključuju i članovi porodice kao saradnici u lečenju, koji se u tom procesu osnažuju i uče kako da na najbolji način pomognu svom članu porodice u njegovoj borbi sa zavisnošću. Ovakva podrška saradnika, zbog same kolebljivosti motivacije kod pacijenta često je i presudna za uspeh terapije.
Da li je izlečenje moguće bez podrške stručnjaka, samo uz pomoć porodice ili ljudi iz neposredne okoline (supružnik, partner, rođaci, kolege...)?
Brojne su predrasude vezane za bolesti zavisnosti, od toga da to i nije neka bolest, nego nečiji izbor ili hir, da lečenje nije ni potrebno, nego "prevaspitavanje" i izolacija, pa sve do predrasude da je zavisnost neizlečiva. i jedno i drugo mišljenje je pogrešno i štetno. Zavisnost jeste kompleksan problem za čije rešenje je pacijentu neophodna stručna pomoć. Pokušaji improvizacije i samolečenja, nažalost u velikom broju slučajeva završavaju recidivom i povratkom u bolest. Na taj način se gubi dragoceno vreme, a posledice bivaju sve teže. Sa druge strane, i pored svoje kompeksnosti zavisnost se uspešno može prevazići uz ličnu odluku, podršku porodice i adekvatnu stručnu pomoć.
Postoje li programi u bolnici Vita koje želite posebno da istaknete?
Važno je znati da u rešavanju problema zavisnosti ne postoje brza, jednostavna rešenja niti "čarobni stapić". Oproravak od bolesti zavisnosti ima svoje zakonitosti i zahteva vreme i posvećenost cilju, kako pacijenta, tako i njegove porodice. Tokom tog perioda javljaju se brojni izazovi, usponi i padovi. Cilj rada stručnog tima bolnice "Vita" jeste upravo da se pacijenti i članovi porodice dovoljno osnaže i motivišu kako bi istrajali u svojoj nameri da jednom za svagda reše problem zavisnosti.
