Kako je kafa osvojila svet?
Arapski svet izrodio je mnoge mislioce i otkrića, između ostalih trodelni obrok (predjelo, glavno jelo, desert), alkohol i kafu. Najbolja kafa još uvek je poznata pod imenom Arabica, a prešla je dug put od arapskih mistika do kafića na svakom koraku.
Kada neko spomene kafu u Evropi obično se misli na italijanski espresso ili francusku cafe au lait, a lanci coffee shopova nalaze se po čitavom svetu. Kafa se proizvodi u područjima tople klime poput Južne Amerike, subsaharske Afrike, Vijetnama i Indonezije, pa ljudi često pogrešno pomisle da je ona proizvod novog sveta, a zapravo potiče sa visoravni na jugu Crvenog mora, Jemena i Etiopije. Popularnost kafe je u svetu počela da se širi u 16. i 17. veku.
Prvu kafu, od zrnevlja divlje biljke, pili su etiopski ovčari, a prva kultivacija kafe desila se u Jemenu, čiji su joj stanovnici dali ime "kahva", odakle potiču sve varijacije imena. Reč "kahva" je isprva značila "vino", a sufijski mistici koristili su je kako bi poboljšali koncentraciju i za duhovnu intoksikaciju, piše BBC.
Klement VIII i "pokrštavanje" kafeU Evropu se kafa proširila preko Otomanskog carstva, a prošla je kroz slične probleme pokušaja zabrane. Vek kasnije, u Procopeu, čuvenoj pariskoj kući kafe, okupljali su se Mara, Danton i Robespjer, zaverenici koji su pokrenuli Francusku revoluciju. Isprva je na kafu u Evropi gledano kao na muslimansko piće, sve dok je, oko 1600. godine, nije probao papa Klement VIII i rekako kako je uživao u njoj te da bi bilo pogrešno dopustiti muslimanima da drže monopol nad kafom i da je treba "krstiti". U Beču je, nakon turske opsade, i danas ostala navika ispijanja kafe sa čašom vode, a kafa, koju u svetu nazivaju "turskom" zapravo je kafa više zemalja, od kojih je svaka naziva svojim imenom. U Grčkoj je grčka, u Bosni i Hercegovini bosanska, a tu su i Egipat, Liban, Sirija, Palestina, Jordan... |
Širenje po arapskim zemljama
Do 1414. godine postala je poznata u Meki, a početkom 16. veka, iz jemenske luke Moka dolazi i u Egipat. I dalje je bila usko povezana sa sufijama, a kuće kafe šire se oko kairskog Univerziteta Azhar. Ubrzo se šire i na Siriju, a zatim i na Otomansko carstvo, 1554. godine.
U Meki, Kairu i Istanbulu, verske vlasti su pokušale zabraniti upotrebu kafe, nakon što su sufije raspravljale da li kafa ima iste efekte kao i alkohol, a neko je rekao da kruženje džezve kafe ima nešto zajedničko sa kruženjem bokala vina.
Kuće kafe postale su institucije u kojima su muškarci mogli razgovarati, slušati pesnike ili igrati šah i tavlu. Postale su centar intelektualnog života i bile konkurencija džamiji, kao centralnom mestu okupljanja ljudi.
Neki učenjaci tog doba tvrdili su da su kuće kafe gore od vinskih podruma. Ipak, svi pokušaji zabranjivanja kafe su propali, čak iako je za vreme vladavine Murata IV jedna od kazni bila i smrtna. Verski učenjaci su na kraju zaključili da je kafa, u principu, dopustiva.
Različite tradicije ispijanja
Ispijanje kafe u arapskom svetu ima različite tradicije. Kafa u Persijskom zalivu je gorka i ponekad se pije sa kardamomom i drugim začinima.
Obično se služi malo nakon što gosti dođu. Ukoliko bi se poslužila odmah, to bi bio nepristojan izraz nedobrodošlice. Kafa se služi još jednom, pre odlaska gostiju. Služi se pre ili nakon šoljice crnog i zaslađenog čaja. Redosled varira zavisno od raspoloženja domaćina.
Nažalost, iako je kafa postala tražena širom sveta, proizvodnja u njenoj domovini, Jemenu, je drastično opala. Zemlja je postala žrtva jeftinog uvoza i širenja plantaža narkotika. Iako postoje pokušaji oživljavanja kultivisanja najbolje kafe u njenoj domovini, danas se više nijedna od arapskih zemalja ne nalazi među značajnim svetskim proizvođačima.
