"Srpskohrvatski" na mala vrata
Kovanica "srpskohrvatski jezik" ponovo je vaskrsla i to, naravno, kod Srba! U udžbeniku Srpskog jezika i jezičke kulture za osmi razred osnovne škole, u izdanju državne izdavačke kuće Zavoda za udžbenike, na više mesta izostavljen je naziv srpski jezik, a umesto njega stoji srpskohrvatski.
Autorka pomenutog udžbenika Duška Klikovac južnoslovensku grupu jezika deli na bugarski, makedonski, srpskohrvatski i slovenački. Ona srpskohrvatski tumači kao "tradicionalni naziv za narodni jezik koji čine štokavsko, čakavsko i ijekavsko narečje".
Dobar deo stručne javnosti, međutim, oštro je reagovao na ovakav pristup srpskom jeziku u udžbeniku iz kojeg uče osmaci, a koji je dobio i zeleno svetlo Nacionalno prosvetnog saveta (NPS).
Promocija u svetu
Milorad Simić iz Instituta za srpski jezik Srpske akademije nauka i umetnosti kaže da za razliku od Hrvatske, naša država ne vodi dovoljno računa o promociji srpskog jezika u svetu.
Poznato je da onaj jezik koji bude savremeno obrađen, koji ima dvojezične rečnike, koji je sistematizovan, koji ima gramatiku i državnu podršku, da taj jezik ima budućnost. Kako se trenutno odnosimo prema svom jeziku, on nema budućnost - kaže Simić. |
- Odmah da kažem da termin srpskohrvatski nije ""tradicionalni" nego politički termin, kojim je zamenjen Vukov tradicionalni i naučno utemeljeni termin srpski jezik, jer je kod Srba pre uvođenja termina "srpskohrvatski" više od sto godina bio termin "srpski"!
"Srpskohrvatski" se može shvatati kao skup srpskih i hrvatskih dijalekata, isto kao što bi se, na primer, "bugarsko-srpski" mogao smatrati skupom srpskih i bugarskih dijalekata.
To je notorna činjenica i nju konstatuju obe dijalektologije (samo) srpskoga jezika, nastale posle raspada SFRJ, tj. državnog razlaza s Hrvatima, i ona Miloša Okuke ("Srpski dijalekti", Zagreb, 2008) i ona Pavla Ivića ("Srpski dijalekti i njihova klasifikacija", Novi Sad, 2009), u kojoj se odmah na početku kaže da se srpskim ne mogu smatrati "kajkavsko i čakavsko narečje", jer "svi su srpski govori štokavski" - kaže za "Vesti" profesor Miloš Kovačević, redovni profesor za savremeni srpski jezik i opštu lingvistiku na Beogradskom univerzitetu.
Kordić: Sve je to jedan jezik
Poznati hrvatski stručnjak za lingivistiku Snježana Kordić takođe tvrdi da su hrvatski i srpski jedan jezik i da je insistiranje na različitostima plod političke zloupotrebe.
Svaka država izmislila svoj jezik: Snježana Kordić
Sada kad imaju zasebne države, i dalje insistiraju na tvrdnji da se radi o različitim jezicima, jer se plaše da bi svest o istom jeziku mogla uticati u smeru ponovnog ujedinjava država. To je besmisleno, inače ne bi postojala austrijska država i nacija - izjavila je Kordić za hrvatski "Globus". |
Revolt stručne javnosti, za sada, ne nailazi na reagovanje nadležnih. Profesor Ljubomir Popović, član NPS, smatra da je važno praviti razliku između narodnog i književnog jezika.
- Za razliku od narodnog, književni jezik je nešto što može da se proglasi, on je stvar i jezičke politike. Mislim da je u ovom udžbeniku sve to dobro objašnjeno i da je on sa stručne strane vrlo dobro urađen, kao i da je data jedna uravnotežena slika po pitanju jezika.
Obuhvaćeno je na više mesta i stanje posle raspada SFRJ, objašnjava se i šta su to jezici nacionalnih manjina, a uvažavaju se i dokumenti naše vlade koji prepoznaju srpski, hrvatski i bošnjački - kaže Popović u odbranu spornog udžbenika.
Profesor Kovačević, međutim, ističe da "Srbi ne govore ni narodnim ni književnim srpskohrvatskim jezikom, nego govore - srpskim jezikom i na nivou narodnog i na nivou književnog jezika!
Zanimljivo je da je Ljubomir Popović na sednici NPS jula ove godine, istakao da je pomenuti udžbenik zaslužio visoku ocenu, ali da se može preporučiti ministru na odobravanje tek kada se unesu manje izmene koje će on pismeno dostaviti. Kao rezultat tih izmena dobili smo srpskohrvatski umesto srpskog jezika.
Kako "Vesti" saznaju, izmene se odnosila na primedbe Zavoda za unapređenje vaspitanja i obrazovanja koji je od Odbora za standardizaciju srpskog jezika zatražio tumačenje statusa "hrvatskog" i posebno "bošnjačkog" jezika koji su navedeni u udžbeniku.
Odgovor je bio da to nisu posebni jezici, već varijante srpskog, i da ne mogu imati ravnopravan status sa srpskim jezikom. Autorka je dakle morala te nazive da izbaci i očito našla solomonsko rešenje tako što je izbacila pomenute kvazijezike, ali i srpski, i vratila političku kovanicu - srpskohrvatski.
Izbacili nacionalnu geografiju
U protekle četiri godine u Srbiji je oko 20.000 srednjoškolaca učilo geografiju i istoriju kao izborne predmete. Sada su oni prebačeni u izborne predmete u "ogledu". A kakav je status tih predmeta, vidi se i po tome što su iz geografije izbačeni sadržaji nacionalne geografije! 
Osakaćen obrazovni program: Radoš Ljušić
Član Društva istoričara Srbije Radoš Ljušić, koji je bio na pomenutom sastanku, kaže da ćemo ukoliko se nastavi sa redukcijom nacionalnih predmeta, ubuduće dobijati "osakaćene" generacije.
U hrvatskim srednjim stručnim školama, recimo, nije smanjen fond ovih predmeta. Ako već hoće da radikalizuju stvari mi smo ironično predložili da izbace istoriju i geografiju Kosova i Metohije! Naravno, niko nam nije odgovorio - kaže Ljušić za "Vesti".
Diktat iz Evrope
Na pitanje zašto prosvetne vlasti usvajaju takve programe, Ljušić odgovara da je to deo diktata sa Zapada.
|
