Knjiga koja je spasla svetinje na KiM
Monumentalna knjiga pod naslovom "Hrišćansko nasleđe Kosova i Metohije - Duhovno i kulturno središte srpskog naroda" predstavlja najreprezentativnije delo o srpskom kosovsko-metohijskom nasleđu, i to na engleskom jeziku. Objavljena je ove godine s ciljem da svetu, a naročito zemljama članicama Ujedinjenih nacija i Uneska, ukaže na činjenicu da je baština na KiM - srpska.
Jedan od kourednika ove knjige, dr Dušan T. Bataković, direktor Balkanološkog instituta Srpske akademije nauke i umetnosti, u razgovoru za "Vesti" ističe da je da upravo ona odigrala važnu ulogu u odbijanju da takozvana država Kosovo postane član Uneska.
- Gde god je u svetu do sada predstavljena, označavaju je kao "srpsku tapiju na baštinu Kosova i Metohije". Knjiga je nastala po ugledu na čuvenu zbirku svedočanstava i dokumenata "Zadužbine Kosova" iz 1987. godine, iz koje su preuzeti pojedini odeljci, posebno dokumenti i svedočanstva.
Po svemu drugom, spomen-knjiga "Hrišćansko nasleđe Kosova i Metohije - Duhovno i kulturno središte srpskog naroda" zapravo je zbir dokumenata, svedočanstava, umetničke i književne baštine koji su, zajedno sa probranim naučnim studijama, srpska tapija na Kosovo i Metohiju.
Posebnu vrednost knjige čini njena dobra kompozicija prilagođena standardima zapadne, prvenstveno anglosaksonske publike, kao i do sada najobimniji likovni materijal sa mnogim retkim ili teško dostupnim reprodukcijama fresaka i ikona, u boji, uključiv i one iz porušenih kao što je Bogorodičina crkva u Mušutištu ili teško oštećenih hramova poput crkve Svetog Spasa u Prizrenu - priča Bataković.
Sagovornik "Vesti" napominje da je monumentalna, enciklopedijski bogata knjiga, na više od 1.000 strana na engleskom jeziku i sa oko 900 ilustracija, nastala zaslugom vladike Maksima Vasiljevića, glavnog urednika publikacije, koji je prikupio novčane priloge u dijaspori.
Premda su iz "Zadužbina Kosova" preuzimani pojedini odeljci, posebno dokumenti i svedočanstva, od srednjeg veka, preko dokumenata iz turske vladavine, ova nova spomen-knjiga na engleskom jeziku predstavlja širi i reprezentativniji zbir raznovrsne dokumentacije, od vladarskih povelja, crkvenih izvora, do putopisnih svedočanstava i diplomatske prepiske.
- Paralelno s tim, predočena je svetskoj javnosti i naša umetnička i književna baština koja svedoči o kontinuitetu značaja kosovske misli kao nosećeg stuba našeg nacionalnog identiteta. Uzeti zajedno, uključiv i prateće naučne studije, daju autentičnu srpsku tapiju na prebogatu duhovnu, kulturnu i istorijsku baštinu Kosova i Metohije.
Knjiga takođe donosi reprezentativne prevode naše narodne epike i umetničke poezije, posvećene Kosovu, od epskih pesama kosovskog ciklusa iz Vukovih zbirki i Njegoševog "Gorskog vijenca", do savremene poezije. Predočena su takođe i savremena tumačenja kosovskog zaveta, počevši od Ive Andrića do niza naših najuglednijih duhovnika od vladike Nikolaja do Amfilohija i Atanasija.
Dr Bataković, na pitanje da li su postojala očekivanja da će ovo delo poslužiti kao važan argument u pobijanju zahteva Prištine da uđe u članstvo Uneska, odgovara da su upravo imali takav predosećaj.
- Krajem prošle godine od našeg Ministarstva spoljnih poslova zatraženo je da isposluje da ova knjiga dobije i zaštitni znak Uneska, što je čest slučaj sa publikacijama ove vrste. Nažalost, podrška Uneska je izostala, iz političkih razloga, jer se već u potaji spremala kandidatura Prištine.
Prvobitne reakcije države Srbije bile su, veli naš sagovornik, mlake i protokolarne. Sve se promenilo uoči glasanja na Generalnoj skupštini Uneska o prijemu takozvane države Kosovo:
- Naše državne institucije su se zainteresovale za ovo delo enciklopedijske vrednosti jer ono sadrži i istorijsku dokumentaciju i mnogobrojna savremena svedočenja o izgonu kosovsko-metohijskih Srba, rušenju crkava posle juna 1999, o martovskom pogromu 2004. godine... Zbog toga je predsednik Srbije, među prvima, otkupio sto primeraka i razdelio ih ambasadorima akreditovanim u Srbiji, a jedan primerak je darivao i papi Franji.
Objašnjavajući o tome kako je ovo monumentalno delo spaslo srpske svetinje na Kosovu i Metohiji, dr Bataković napominje:
- Neupućenima i neopredeljenima knjiga je svakako pomogla, jer donosi neoborive argumente u našu korist, naročito protiv proglašenja srpske baštine za kosovsku, a sutra i za albansku. Knjiga je takođe već predstavljena u nekoliko gradova u SAD, ali i u Kongresnoj biblioteci u Vašingtonu i Kings koledžu u Londonu. Očekuje se i prevod na francuski jezik. Knjiga je dobrodošla argumentacija našoj državi u vreme kada se srpska baština na Kosovu i Metohiji, od Uneska do Prištine, ali i u mnogim stranim publikacijama predstavlja kao albanska.
Izdavač iz Los Anđelesa
- Izdavači ove najobimnije publikacije o srpskom pitanju i srpskom duhovnom i kulturnom nasleđu na jednom stranom jeziku jesu Sebastijan pres iz Los Anđelesa, izdavačka kuća Eparhije zapadnoameričke SPC, te Balkanološki institut SANU i Pravoslavni bogoslovski fakultet u Beogradu. Dok je vladika Maksim bio zadužen za likovni deo knjige, meni je, kao kouredniku, bilo povereno da odaberem naučnu i dokumentarnu građu, koja zauzima skoro polovinu knjige.
Od Branislava Nušića do Rebeke Vest
- Među svedočanstvima, uz već poznate domaće autore, uključujući i Branislava Nušića i Grigorija Božovića, posebno se ističu nadahnute stranice stranih autora putopisaca i poštovalaca srpske tradicije, od A. Hilferdinga, Rebeke Vest, Artura Evansa do G. K. Čestertona, koji su se, najčešće neizmerno, divili umetničkim dometima srpske baštine kao i viševekovnom kultu Kosova u srpskom narodu, koji je nadahnjivao Srbe u Balkanskim i Prvom svetskom ratu. Svaka važnija među mnogobrojnim crkvama i manastirima u našoj južnoj pokrajini detaljno je opisana - kaže dr Dušan T. Bataković.
