Nemci podigli prve fabrike
U vreme prve srpske države, u dolini Velike Morave i reke Jasenice nalazila se granica sa Ugarskom. Jaseničkim krajem je najpre upravljao kralj Dragutin kao ugarski vazal, potom je ovu oblast njegov brat Milutin pripojio srpskoj državi.
U vreme turske okupacije, putopisci su tu opisali nekoliko naselja, ali se Plana prvi put pominje tek pod austrijskom upravom 1724, s tim što se ugasila kada su Turci povratili vlast.
Despotov tajni manastir
|
Plana je obnovljena nekoliko decenija kasnije doseljavanjem porodica iz današnje Makedonije i sa Kosova, a pravi napredak je doživela tek kada su u vreme kneza Miloša Obrenovića ukinut feudalizam i zemlja podeljena seljacima.
U to vreme je, 1836. otvorena i prva škola. Broj došljaka, mahom iz Bugarske i sa Kosova, toliko je brzo rastao, da je Plana postala najveće mesto u oraškom srezu i dobila naziv "Velika". Razvoju sela je najviše doprinela gradnja pruge Beograd-Niš, kao i železnička veza sa Smederevom.
Ubrzo potom, Nemci Kristijan Šeus i Vilhelm Šumaher su 1886. podigli prve velike klanice, pa je procvetao izvoz ratarskih proizvoda u inostranstvo. Posle Prvog svetskog rata obnovljene su ratarske zadruge koje su pomogle žiteljima da stanu na noge, a članovi su ušli i u politiku, osnivajući Zemljoradničku stranku.
Planjani su 1921. dobili telefon, 1924. i status varošice. Otvorena je ciglana 1935. i električna centrala, a industrijalizacija se nastavila posle Drugog svetskog rata.
Danas se Velikoplanjani uzdaju i u turizam, gde važnu ponudu predstavlja etno selo "Moravski konaci", pogodni za seminare, sportske pripreme i obilazak brojnih istorijskih spomenika u okolini.
